Γιατί ο Τραμπ μπορεί να τινάξει στον αέρα τον κρατικό προϋπολογισμό της Αθήνας

Με τους χειρότερους οιωνούς ξεκινά η νέα εβδομάδα για την Ευρωπαϊκή Ένωση (ΕΕ), μαζί και την Ελλάδα, καθώς την περασμένη εβδομάδα, ο πρόεδρος των ΗΠΑ, Ντόναλντ Τραμπ απείλησε με δασμούς 50% σε βάρος της ΕΕ, ενώ ο Γερμανός καγκελάριος, Φρίντριχ Μερτς αποδέχτηκε δημόσια το στόχο του 5% για τις δαπάνες άμυνας στο ΝΑΤΟ.

Το αρνητικό αποτύπωμα της απειλής Τραμπ για αμερικανικούς δασμούς 50% στις εισαγωγές από την ΕΕ (αν και υπάρχει ελπίδα για αναστολή και μία «καλή εμπορική συμφωνία» μετά το χθεσινό τηλεφώνημα Φον Ντερ Λάιεν – Τραμπ) έγινε ξεκάθαρο την περασμένη Παρασκευή (23.5.2025), ρίχνοντας τις τιμές των ευρωπαϊκών, μαζί και των ελληνικών, μετοχών.

Όσον αφορά το στόχο του 5% για τα χώρες – μέλη του ΝΑΤΟ ως ποσοστό του ΑΕΠ τους μέχρι το 2032 (έναντι 2% που είναι σήμερα), τον οποίο χαρακτήρισε ο Μερτς κατά την επίσκεψη του στη Λιθουανία ως «λογικό» την Πέμπτη (22.5.2025), ο Έλληνας πρωθυπουργός, Κυριάκος Μητσοτάκης, μιλώντας στο CNBC δήλωσε πως «ειλικρινά, είναι πολύ, πολύ δύσκολο».

«Πολύ δύσκολος» για την Ελλάδα ο στόχος του 5% για τις αμυντικές δαπάνες

Και αυτό παρά το γεγονός ότι η Ελλάδα έχει επισήμως εξαγγείλει εξοπλιστικό πρόγραμμα 28 δισ. ευρώ για το 2025 – 20237. Λαμβάνοντας υπόψιν το χαρακτηρισμό Μητσοτάκη, περί «πολύ, πολύ δύσκολου» στόχου (σε σχέση με το 5%), μπορεί να υποθέσει κανείς -όπως επισημαίνουν αναλυτές στο newsit.gr- ότι:

• Το νέο ελληνικό εξοπλιστικό πρόγραμμα των 28 δισ. ευρώ σε ορίζοντα 2025 – 2037 δεν αρκεί για να πιάσει το στόχο του 5% η Ελλάδα μέχρι το 2032. Συνεπώς, είτε θα πρέπει να αυξηθούν οι εξοπλιστικές δαπάνες μέχρι το 2037, είτε, αν μη τι άλλο, να τρέξουν εμπροσθοβαρώς μέχρι το 2037. Κοινώς τα περισσότερα, αν όχι όλα, τα κεφάλαια να πέσουν έως το 2032. 
• Μεγαλύτερη και χρονικά πυκνότερη δαπάνη για την άμυνα θα αύξανε την πίεση στον προϋπολογισμό της ίδιας περιόδου για μεγαλύτερα φορολογικά έσοδα, λιγότερες δαπάνες και ενδεχομένως μεγαλύτερο (και ακριβότερο) δημόσιο δανεισμό. Ναι μεν, η Κομισιόν έχει δώσει το πράσινο φως για την ενεργοποίηση της ρήτρας διαφυγής σε σχέση με το όριο δαπανών για την άμυνα το 2025 – 2028 εφόσον οι σχετικές δαπάνες οδηγήσουν σε αύξηση έως 1,5% του ΑΕΠ, αλλά όσο μεγαλύτερη είναι απόκλιση από το όριο δαπανών (αν και εντός του πλαισίου που θέτει η Κομισιόν με τη ρήτρα) τόσο μεγαλύτερη θα είναι απόκλιση σε σχέση με το στόχο του ελλείμματος και άρα του δημοσίου χρέους. Και αυτό την ίδια ώρα που πρωταρχικός στόχος του οικονομικού επιτελείου είναι ταχύτερη δυνατή (πρόωρη) αποπληρωμή του χρέους. Σε περίπτωση που γίνει αποδεκτή από τη σύνοδο του ΝΑΤΟ στα τέλη Ιουνίου 2025, μία τέτοια αύξηση του ορίου των αμυντικών δαπανών (από το 2% στο 5%). Αυτό σημαίνει πως ενδεχόμενη μεγαλύτερη από την προγραμματισμένη αύξηση του μελλοντικού δημοσίου δανεισμού θα υπονόμευε την όλη επιχείρηση πρόωρης αποπληρωμής του χρέους, αλλά και το περίφημο «δημοσιονομικό χώρο» από τη διεύρυνση του οποίου η κυβέρνηση φιλοδοξεί να αυξήσει τα μόνιμα μέτρα ελάφρυνσης των επιχειρήσεων και των πολιτών (πχ μείωση φόρων, εισφορών κλπ.).

Η πίεση των ΗΠΑ και του ΝΑΤΟ για μεγαλύτερες δαπάνες για την άμυνα -πέραν από την αβεβαιότητα που εκ της φύσεως τους οι δαπάνες σπέρνουν στην οικονομία (καθώς αφορούν σε ενδεχόμενο εμπλοκής της Ελλάδας και της ΕΕ σε πόλεμο!) έρχεται την ίδια στιγμή που οι ΗΠΑ έχουν απειλήσει με δασμούς 50% στις εισαγωγές από την ΕΕ και μάλιστα από την 1η Ιουνίου 2025, δηλαδή σε πέντε μέρες από σήμερα.

Ενδεχόμενη επιβολή δασμών 50% αντί 10% που ισχύουν από τις 2 Απριλίου 2025 στις ευρωπαϊκές εξαγωγές στις ΗΠΑ θα οδηγούσε σε δραματική μείωση των πωλήσεων των ευρωπαϊκών εταιρειών στην αμερικανική αγορά με γιγάντιες συνέπειες στην ευρωπαϊκή οικονομία.

Οι δασμοί 50% θα φέρουν ύφεση

Σε ανάρτησή του, το Ινστιτούτο της γερμανικής Οικονομίας (IW) την Παρασκευή επί του θέματος ανέφερε χαρακτηριστικά πως:

«Αν οι δασμοί 50% στα προϊόντα της ΕΕ εφαρμόζονταν μέχρι το τέλος της κυβέρνησης Τραμπ, αυτό θα κόστιζε στη γερμανική οικονομία περίπου 200 δισ. ευρώ μέχρι το τέλος του 2028. Το γερμανικό ΑΕΠ θα ήταν περίπου 0,1% χαμηλότερο φέτος και η ζημιά θα ήταν σημαντικά μεγαλύτερη μετά από αυτό. Κατά μέσο όρο μεταξύ 2025 και 2028, η οικονομική παραγωγή θα ήταν 1,1% χαμηλότερη από ό,τι σε ένα σενάριο χωρίς κλιμάκωση των δασμών. Εάν η ΕΕ αντιδράσει με αντίστοιχους δασμούς ως αντίποινα, υπάρχει κίνδυνος ζημιών έως και 250 δισεκατομμυρίων ευρώ έως το 2028».

Δεδομένου ότι η γερμανική οικονομία είναι η «ατμομηχανή» της ευρωπαϊκής (αλλά και οι άλλες ευρωπαϊκές οικονομίες θα πληγούν από τους αμερικανικούς δασμούς), δεν θα ήταν ριψοκίνδυνο να προβλέψει κανείς πως αντίστοιχα ποσοστά ύφεσης θα έβλεπε κανείς σε όλη την ευρωζώνη.

Στελέχη του ελληνικού οικονομικού επιτελείου και αναλυτές έχουν αναφέρει πως οι επιπτώσεις από τους δασμούς Τραμπ στην ΕΕ θα είναι «κυρίως έμμεσες», λόγω της μεγάλης εξαγωγικής έκθεσης της Ελλάδας στην ΕΕ.

Οικονομικοί εμπειρογνώμονες επισημαίνουν πως για κάθε 1% που χάνει το ευρωπαϊκό ΑΕΠ, το ελληνικό χάνει 0,3% – 0,5%. Έτσι, αν επαληθευθούν οι προβλέψεις των Γερμανών αναλυτών για σημαντική και μακροχρόνια ύφεση στην Γερμανία, τότε η ελληνική οικονομία (η οποία τρέχει με υψηλότερους ρυθμούς από το μέσο ευρωπαϊκό όρο) δύσκολα θα απέφυγε την είσοδο της σε μηδενικούς ή αρνητικούς ρυθμούς μεγέθυνσης.

Σε αυτή την περίπτωση ο «δημοσιονομικός χώρος» τον οποίο διεκδικεί η Ελλάδα -όχι μόνο από τη ρήτρα διαφυγής για την άμυνα, αλλά και από τα μέτρα πάταξης της φοροδιαφυγής και μείωσης των χρεών από τα ταμεία και την εφορία – θα μειωνόταν ακόμα περισσότερο, μειώνοντας και τα περιθώρια της ελληνικής κυβέρνησης για έξτρα παροχές.

Και κάτι ακόμα: Η συσχέτιση ευρωπαϊκού – ελληνικού ρυθμού ανάπτυξης είναι σχετικά μικρή (1 προς 0,5) λόγω των πόρων που διοχετεύονται στην ελληνική οικονομία από το ευρωπαϊκό Ταμείο Ανάκαμψης.

Χωρίς το Ταμείο Ανάκαμψης η συσχέτιση είναι 1 προς 1. Δηλαδή για κάθε απώλεια 1% στο ευρωπαϊκό ΑΕΠ, το ελληνικό ΑΕΠ χάνει 1%! Η κάνουλα όμως του Ταμείου Ανάκαμψης, κλείνει τέλος του 2026. Συνεπώς αν συνεχιστεί ο εμπορικός πόλεμος ΗΠΑ – ΕΕ και μετά το 2026 (και άρα οι επιπτώσεις του στην οικονομία της ΕΕ), τότε οι επιπτώσεις της αναμενόμενης ύφεσης στην ΕΕ θα είναι μεγαλύτερες σε σχέση με φέτος.

To άρθρο Γιατί ο Τραμπ μπορεί να τινάξει στον αέρα τον κρατικό προϋπολογισμό της Αθήνας δημοσιεύτηκε στο NewsIT .