Μέρες κρίσης σε Ελλάδα κι Ευρώπη ^ η δυσάρεστη πραγματικότητα για τις ξένες επενδύσεις ^ μια χώρα αυθαίρετη από άκρη σε άκρη ^ τα επόμενα deal στις παραχωρήσεις ^ μια κρίσιμη απόφαση του Αρείου Πάγου ^ ο (και ελληνικός) προβληματισμός για την κατάσταση στη Ρουμανία
Για να δούμε τι θα δούμε
Η μεγάλη μέρα έφτασε και πλέον εκείνο που έχει κυρίως σημασία είναι να κυλήσουν όλα ομαλά. Η φόρτιση είναι μεγάλη και είναι λογικό. Με δεδομένο ότι από εχθές έχουν γραφεί χιλιάδες λέξεις για το πόρισμα επί του δυστυχήματος, η στήλη δεν έχει κάτι να φωτίσει επ’ αυτού. Ωστόσο, ας μας επιτραπεί ένα σχόλιο: το πόρισμα για όποιον το μελετήσει ψύχραιμα δίνει κάποιες απαντήσεις, βάζει ορισμένα πράγματα στη θέση τους, αφήνει άλλα αναπάντητα κι «επιτρέπει» επιλεκτικές ερμηνείες κατά το δοκούν (τις οποίες κι είδαμε). Ας ελπίσουμε να μην έχουμε παρατράγουδα, λοιπόν. Η Ελλάδα θρηνεί σήμερα και κανονικά ο θρήνος θα έπρεπε να ενώνει, όπως και η επιθυμία να γίνει ξεκάθαρο το τι ακριβώς συνέβη και να φωτιστούν οι ευθύνες κι οι παραλείψεις. Ας ελπίσουμε ότι ο διχασμός δεν θα δοκιμάσει τα όρια της ελάχιστης απαιτούμενης κοινωνικής συνοχής. Κατά τη διάρκεια αλλά και μετά το τριήμερο της Καθαράς Δευτέρας θα υπάρχει χρόνος αφενός για την αποτίμηση της σημερινής ημέρας κι αφετέρου για τις πρωτοβουλίες της αντιπολίτευσης (π.χ. πρόταση δυσπιστίας) και του πρωθυπουργού (π.χ. ανασχηματισμός).
Επιχείρηση διαχείρισης κρίσεων, τόσο στην Ευρώπη όσο και στην Ελλάδα
Στο διεθνές σκηνικό και ειδικότερα στο «δασμολογικό» μέτωπο, ο Τραμπ επανέλαβε πως οι δασμοί 25% στον Καναδά και το Μεξικό αναμένεται να τεθούν σε ισχύ από Τρίτη 4 Μαρτίου, ενώ τόνισε ότι θα επιβάλει επιπλέον 10% στις εισαγωγές από Κίνα. Στην Ευρώπη, το ενδιαφέρον εστιάζεται στο πώς εννοούν την αντίδραση τους στις απειλές της Ουάσιγκτον. Σε δύο ημερομηνίες θα πρέπει να δώσει κανείς την προσοχή του: στις 6 Μαρτίου, οπότε θα πραγματοποιηθεί η Σύνοδος Κορυφής της Ευρωπαϊκής Ένωσης, και στις 19 του ίδιου μήνα, όταν ο Επίτροπος Άμυνας και η Κάγια Κάλας θα παρουσιάσουν τη νέα στρατηγική της αμυντικής βιομηχανίας. Σύμφωνα με το Bloomberg οι επικείμενες αλλαγές θα αφορούν χαλάρωση δημοσιονομικών κανόνων για να αυξηθούν οι αμυντικές δαπάνες, κοινό μηχανισμό επενδύσεων σε στρατιωτική τεχνολογία και χαλάρωση περιορισμών για την Ευρωπαϊκή Τράπεζα Επενδύσεων. Τα εναπομείναντα 93 δισεκατομμύρια από το Ταμείο Αντιμετώπισης της Πανδημίας Covid θα μπορούσαν επίσης να διατεθούν στην άμυνα.
Ο κοινός μηχανισμός επενδύσεων, σύμφωνα με πηγές του ΥΕΘΑ, ενέχει τον κίνδυνο διείσδυσης (με joint venture) της τουρκικής Baykar στην ευρωπαϊκή αγορά. Ο όμιλος που συνδέεται με την οικογένεια Ερντογάν ενισχύει την αμυντική βιομηχανία της Ευρώπης, στοχεύοντας και στην υπέρβαση των φραγμών για εισαγωγές όπλων στην Τουρκία. Σε ερώτηση μας, τι θα μπορούσε να ζητήσει η Αθήνα – καθώς πολύ δύσκολα θα μπορέσει να αποτρέψει την είσοδο του…Δούρειου Ίππου εντός των τειχών, η απάντηση ήταν “ανταλλάγματα, ανταλλάγματα, ανταλλάγματα”. Παρεμπιπτόντως, η Άγκυρα (δηλαδή ο Ρ.Τ Ερντογάν) δηλώνει πρόθυμη να στείλει στρατιώτες στην Ουκρανία. Δεν παίρνω όρκο ότι, υπάρχει πρόθυμος από την πλευρά χωρών – μελών της Ε.Ε..
Οι άμεσες ξένες επενδύσεις και τα ακίνητα
Πανηγύριζε προχθές σε εκδήλωση της ΕΣΕΕ ο υπουργός Επικρατείας Άκης Σκέρτσος υποστηρίζοντας πως από το 2002 έως το 2019 οι Άμεσες Ξένες Επενδύσεις (ΑΞΕ) στην Ελλάδα ανήλθαν σε 34,9 δισ. ευρώ, ενώ την περίοδο 2020-2025 άγγιξαν τα 31 δισ. ευρώ. Βέβαια κανένας δεν του είπε πως συντριπτικό ποσοστό από τις επενδύσεις της τελευταίας πενταετίας αφορούν σε ακίνητα αφού κάθε ημέρα ιδρύονταν στο ΓΕΜΗ 5 – 10 νέες εταιρείες μέσω των οποίων κυρίως Ισραηλινοί επενδυτές αγόραζαν ακίνητα. Ούτε του είπε πως μέχρι και τον περασμένο Οκτώβριο οι ΑΞΕ στην Ελλάδα έτρεχαν με ρυθμό -18% για το 2024, αλλά ήρθε η συμφωνία για την ΤΕΡΝΑ Ενεργειακή και ανέτρεψε την εξαιρετικά αρνητική εικόνα. Η αρνητική πορεία μέχρι τον Οκτώβριο οφείλονταν στο γεγονός πως αρχίζουν να περιορίζονται, λόγω των υψηλών τιμών, οι επενδύσεις στα ακίνητα, παράλληλα με τις αλλαγές στο καθεστώς της Χρυσής Βίζας.
Και το πλέον δυσάρεστο είναι το γεγονός πως την τελευταία πενταετία, παρά τα δισεκατομμύρια του Ταμείου Ανάκαμψης δεν είχαμε σχεδόν καμία μεγάλη παραγωγική επένδυση από ξένους. Στην περυσινή χρονιά, για παράδειγμα, οι ΑΞΕ, που σημείωσαν τελικά ιστορικό ρεκόρ δύο δεκαετιών, περιορίστηκαν (εκτός της εξαγοράς της ΤΕΡΝΑ Ενεργειακή από την Masdar) στην επένδυση της αμερικανικής Blackstone στο ξενοδοχείο Grand Hyatt της Λεωφόρου Συγγρού, της Cognita στα Eκπαιδευτήρια Δούκα, της Guala Closures στην Αστήρ Βυτογιάννης, της General Atlantic στην EpsilonNet, της Imkern Capital στην Entersoft. Και πολλές, πολλές, αγορές ακινήτων. Δεν είναι τυχαίο πως ο πρόεδρος του ΣΕΒ Σπ. Θεοδωρόπουλος που ήταν στην εκδήλωση της ΕΣΕΕ ζήτησε από τον κ. Σκέρτσο να αποφεύγει τις συγκρίσεις με το παρελθόν και να συνεργαστεί η κυβέρνηση με την αγορά προκειμένου να «κάνουμε ακόμα καλύτερη δουλειά»!
Το επόμενο deal στις παραχωρήσεις…
Η στήλη αναφέρθηκε πρώτη πριν από λίγες ημέρες στο γεγονός πως βρίσκεται στο τελικό στάδιο η εξαγορά της ΑΚΤΩΡ Παραχωρήσεις, που σήμερα παραμένει στον όμιλο ΕΛΛΑΚΤΩΡ, από την AKTOR. Όλα δείχνουν πως εντός των ημερών θα επιβεβαιωθούμε καθώς οι συζητήσεις των δύο πλευρών είναι σε πολύ προχωρημένο στάδιο. Τώρα η αγορά συζητά ποιο θα είναι το επόμενο deal στις παραχωρήσεις. Θα υπάρξει κάποια συμφωνία επί του Βόρειου Οδικού Άξονα Κρήτης (ΒΟΑΚ), για το τμήμα Χανιά – Ηράκλειο; Θα γίνουν αλλαγές και στον Αυτοκινητόδρομο Αιγαίου, που διαχειρίζεται το τμήμα Μαλιακός – Κλειδί και μεγαλύτερος μέτοχος είναι η γερμανική Hochtief; Η Hochtief αποχώρησε από την Ολυμπία Οδό και στην αγορά υπάρχουν δύο διαφορετικές προβλέψεις. Η μία αναφέρει πως θα φύγει και από τον Αυτοκινητόδρομο Αιγαίου και η άλλη πως θα αυξήσει τα ποσοστά της εκεί αφού θα αποχωρήσει άλλος ξένος μέτοχος.
…και το μέγα στοίχημα υλοποίησης των έργων
Τώρα που θα αρχίσουν να βγαίνουν τα οικονομικά αποτελέσματα των κατασκευαστών για το 2024 θα διαπιστώσουμε και ποιοι από αυτούς έχουν φτιάξει παραγωγικούς μηχανισμούς που είναι ικανοί να παραδώσουν στην ώρα τους τα μεγάλα έργα που έχουν αναλάβει. Γιατί ωραίο είναι το υψηλό ανεκτέλεστο αλλά σε πόσο χρόνο μπορεί να κατασκευαστεί με δεδομένο πως οι περισσότερες συμβάσεις είναι τριετείς ή λίγο παραπάνω! Υποτίθεται πως το 2024 και το 2025 θα είναι χρονιές μεγάλης δραστηριότητας στα εργοτάξια και αυτό πρέπει να αποτυπωθεί στις τιμολογήσεις που κάνουν οι ισχυροί κατασκευαστικοί όμιλοι. Το ενδιαφέρον δεν είναι ποιος θα καταγράφει το μεγαλύτερο έσοδο από τις κατασκευές αφού η πρωτοκαθεδρία της ΤΕΡΝΑ του ομίλου ΓΕΚ ΤΕΡΝΑ δεν αμφισβητείται. Το ενδιαφέρον είναι πόσα έσοδα θα καταγράψουν οι AKTOR, ΑΒΑΞ και ΜΕΤΚΑ οι οποίοι έχουν συνολικό ανεκτέλεστο άνω των 10 δισ. ευρώ. Με ποια ταχύτητα το εκτελούν; Το γράφουμε επειδή κάποια (ευτυχώς πολύ λίγα) κρίσιμα έργα δεν έχουν καν ξεκινήσει αν και με βάση τις συμβάσεις θα έπρεπε να είναι προς το τέλος τους!
Η έκπληξη των υπευθύνων για τα αυθαίρετα σε Σαντορίνη και Μύκονο
Έπρεπε να πάνε στα νησιά τα μικτά κλιμάκια του Σώματος Επιθεωρητών και Ελεγκτών του υπουργείου Περιβάλλοντος και Ενέργειας (ΥΠΕΝ) και της Οικονομικής Αστυνομίας για να διαπιστώσουν πως υπάρχουν αυθαίρετα σε Σαντορίνη και Μύκονο! Κανένας από τους τοπικούς υπευθύνους δεν το είχε αντιληφθεί και καμία ανακοίνωση δεν υπήρξε για τις ευθύνες που έχουν οι τοπικές δημόσιες υπηρεσίες για την τήρηση της νομοθεσίας! Συνεπώς μπορεί κάποιος με βεβαιότητα να υποθέσει πως μόλις φύγουν τα μικτά κλιμάκια οι τοπικοί παράγοντες θα ξανακλείσουν τα μάτια στις αυθαιρεσίες. Εκτός αν περιμένουμε να σωθούμε από το τεχνολογικό σύστημα των 130 εκατ. ευρώ (!) που ετοιμάζει η κυβέρνηση και το οποίο θα εντοπίζει «αυτόματα» τις νέες αυθαίρετες κατασκευές, όπως μας λένε. Όλα «αυτόματα» γίνονται και στη Σαντορίνη και στη Μύκονο πάντως! Όσο για τις κατεδαφίσεις «πρέπει να ακολουθηθούν οι νόμιμες διαδικασίες»… Ευτυχώς, πάντως, οι ελεγκτές στη Σαντορίνη εντόπισαν κάτι παράνομα jacuzzi σε πολυτελές ξενοδοχείο που δεν θα μπορούσε να τα βρεί «αυτόματα» το δορυφορικό σύστημα των 130 εκατ. ευρώ.
Η απόφαση του Αρείου Πάγου για τους τόκους υπερημερίας
Εύλογο το ενδιαφέρον τραπεζιτών και επικεφαλής εταιρειών διαχείρισης χρέους για την απόφαση της ολομέλειας του Αρείου Πάγου όσον αφορά στον τρόπο υπολογισμού των τόκων υπερημερίας στα δάνεια του νόμου Κατσέλη. Θα επιβάλλονται στο σύνολο της οφειλής ή θα περιορίζονται στις εκκρεμείς και ληξιπρόθεσμες δόσεις; Αυτό το ερώτημα πρέπει να απαντηθεί από τους δικαστές, οι οποίοι συνεδρίασαν χθες. Η απόφαση μπορεί να γίνει γνωστή ακόμη και μετά από τρεις (ή και περισσότερους μήνες). Στην περίπτωση που θα αφορά μόνο στις ληξιπρόθεσμες, οι τιτλοποιήσεις θα μπορούσε να επιβαρυνθούν με 1 έως 1,5 δισ. Θετική μεν ήταν η εισήγηση της Εισαγγελέως του Αρείου Πάγου για τους δανειολήπτες, αλλά για την τελική απόφαση θα χρειαστεί να περιμένουν ένα εύλογο διάστημα. Εκτίμηση δικηγόρου, ο οποίος ασχολείται με την υπόθεση, ότι δύσκολα η ολομέλεια θα απορρίψει την εισήγηση της Εισαγγελέως.
Μάρτης… Moody’s
Τέλος Φεβρουαρίου και πρώτου 2μηνου σήμερα, “κλείνουν βιβλία” οι τελευταίοι όσων πόνταραν στο January Effect + Trump Trade. Από Τρίτη, ξεκινά για την αγορά ο Μάρτιος. Σημαντική ημερομηνία για την ελληνική οικονομία η Παρασκευή 14 Μαρτίου, ημέρα αξιολόγησης από τον Moody’s. Πληροφορίες θέλουν τον μεγαλύτερο και ισχυρότερο των αξιολογητών χρέους να μην δίνει τη μία κλίμακα που χρειάζεται η οικονομία για να ενταχθεί στην επενδυτική κλίμακα (στο χαμηλό όριο του εύρους). Μαθαίνω ότι η αναλυτική ομάδα θα περιμένει πρώτα την εκ νέου αναβάθμιση του investment grade από τους άλλους δύο αμερικανικούς οίκους Standard & Poor’s και Fitch πριν προχωρήσει σε οποιαδήποτε κίνηση. Στις 18 Απριλίου, η αξιολόγηση από τον πρώτο, στις 16 Μαΐου από τον δεύτερο. Αμφότεροι έχουν δώσει το κάτω όριο της κλίμακας και πιθανόν ο ένας να αναβαθμίσει κατά μία κλίμακα. Εκτός θεαματικά θετικού ενδεχομένου ο Moody’s 14 Μαρτίου θα προχωρήσει σε μία αμφίσημου περιεχομένου έκθεση με τα bonus και τα malus για την κυβέρνηση, την συνέχεια και τα σχετικά.
Ρουμανία: Προβληματισμός από την πολιτική ρευστότητα
Μεταξύ των χωρών – αγορών αυξημένου επιχειρηματικού ενδιαφέροντος είναι η Ρουμανία. Γνωστό είναι πως, εδώ και εβδομάδες η χώρα είναι σε βαθιά πολιτική κρίση, μετά την εκλογική νίκη του υπερσυντηρητικού Καλίν Γκεογκέρσκου. Κατηγορούμενος για τις ακραίες θέσεις του έφτασε μέχρι του σημείου να κρατηθεί, με ανοιχτό το ενδεχόμενο να αποκλειστεί από τις προεδρικές εκλογές του Μαΐου. Ποιο είναι το θέμα; Ο εν λόγω πολιτικός είχε βγει πρώτος στον πρώτο γύρο (των εκλογών), ενώ στις δημοσκοπήσεις εμφανίζεται με ποσοστά 40% plus. Το τελευταίο που θα ήθελε ένα σημαντικό μέρος της εγχώριας επιχειρηματικότητας θα ήταν ένα ρευστό πολιτικό σκηνικό στην Ρουμανία. Η ρουμανική αγορά είναι σταθερά στις δέκα κορυφαίες (από το 2021) με τις ελληνικές εξαγωγές να ξεπερνούν τα 2 δισ.(2023) από 1,823 (2022) και 1,389 δισ. (2021).
ΑΕΑΡ: Και στο τέλος κερδίζουν (;) οι Γερμανοί
Είδα το πακέτο μέτρων της Κομισιόν για την προσιτή ενέργεια (Affordable Energy Action Plan), στο πλαίσιο μίας νέας ευρωπαϊκής συμφωνίας για την βιομηχανία (Clean Industrial Deal) με λιγότερη γραφειοκρατία (Simplification Omnibus) και θυμήθηκα τα φοιτητικά μου χρόνια, όταν συστήναμε επιτροπές για να συζητήσουμε θέματα άλλων επιτροπών, κ.ο.κ τα γνωστά. Εάν κρίνω από την πρώτη χλιαρή αντίδραση των άμεσα ενδιαφερόμενων, της ενεργοβόρου βιομηχανίας και μεταποίησης, μάλλον το πακέτο παίρνει χαμηλό βαθμό. Η ουσία του σχεδίου της Κομισιόν είναι ότι οι κυβερνήσεις των 27 θα πρέπει να επιβάλουν νέους φόρους. Σύμφωνα με τους νέους δημοσιονομικούς κανόνες που ισχύουν από φέτος, δεν υπάρχει τρόπος μια χώρα να αφαιρέσει ένα φόρο, αν δεν βάλει στη θέση του έναν άλλο, ισοδύναμο. Τα έχει αναλύσει, πιο αναλυτικά δεν γίνεται, ο Γιάννης Αγγέλης στα Οικονοκλαστικά του. Ωστόσο, είδα και το άλλο, δηλαδή ότι μεγάλο μέρος του σχεδίου είναι κομμένο και ραμμένο στα μέτρα του Βερολίνου και του νέου καγκελάριου με τον Φρίντριχ Μερτς να έχει κάνει προεκλογικά σημαία τη μείωση των φόρων και των τελών στην ηλεκτρική ενέργεια. Όπως και το γεγονός της εκτίναξης των τιμών στο χρηματιστήριο τιμών ηλεκτρικής ενέργειας της Γερμανίας (futures Φεβρουαρίου) πάνω και από τα επίπεδα της ενεργειακής κρίσης. Σύμπτωση, το future “κορύφωνε” όσο η πρόεδρος της Κομισιόν παρουσίαζε το πακέτο.
To άρθρο Μέρες κρίσης σε Ελλάδα κι Ευρώπη ^ η δυσάρεστη πραγματικότητα για τις ξένες επενδύσεις ^ μια χώρα αυθαίρετη από άκρη σε άκρη ^ τα επόμενα deal στις παραχωρήσεις ^ μια κρίσιμη απόφαση του Αρείου Πάγου ^ ο (και ελληνικός) προβληματισμός για την κατάσταση στη Ρουμανία δημοσιεύτηκε στο NewsIT .
