Νότια Αφρική: Νομοθεσία για απαλλοτριώσεις γης υπέρ του δημοσίου συμφέροντος

Ο πρόεδρος της Νότιας Αφρικής, Σίριλ Ραμαφόσα, υπέγραψε σε νόμο ένα νομοσχέδιο απαλλοτρίωσης γης το οποίο έχει συναντήσει αντιδράσεις από την αντιπολίτευση.

Ο νόμος, ο οποίος αντικαθιστά τον προ-δημοκρατικό νόμο περί απαλλοτριώσεων του 1975, επιτρέπει στην κυβέρνηση να κατάσχει γη στο όνομα του «δημοσίου συμφέροντος».

Το κράτος είχε πάντα τη δυνατότητα να απαλλοτριώνει τη γη, ωστόσο οι λόγοι για να το κάνει αυτό άλλαξαν από το 1994 με την έλευση της δημοκρατίας στο έθνος.

Σύμφωνα με το Άρθρο 25 του Συντάγματος, το δημόσιο συμφέρον δεν περιλαμβάνει μόνο δημόσιες υπηρεσίες όπως η διέλευση και τα νοσοκομεία, αλλά «τη δέσμευση του έθνους για μεταρρύθμιση της γης και για μεταρρυθμίσεις για την επίτευξη ισότιμης πρόσβασης σε όλους τους φυσικούς πόρους της Νότιας Αφρικής».

Σε ένα δελτίο τύπου, το γραφείο του προέδρου εξήγησε ότι ο νόμος δεν θα επιτρέψει στην κυβέρνηση να απαλλοτριώνει περιουσία «αυθαίρετα ή για άλλο σκοπό εκτός από δημόσιο σκοπό ή προς το δημόσιο συμφέρον».

Η αρχή απαλλοτρίωσης θα κληθεί να ξεκινήσει διαπραγματεύσεις με τους ιδιοκτήτες ακινήτων και να παράσχει «δίκαιη αποζημίωση».

Εξαιρούνται της υποχρέωσης αποζημίωσης οι εγκαταλελειμμένες περιουσίες όπου ο ιδιοκτήτης δεν είναι ανιχνεύσιμος, καθώς και αυτές που κατέχονται με αποκλειστικό στόχο την αναμενόμενη αύξηση της αξίας τους. Κρατική γη που δεν χρησιμοποιείται θα υπόκειται επίσης σε απαλλοτρίωση χωρίς αποζημίωση.

Το Αφρικανικό Εθνικό Κογκρέσο, το οποίο ήταν το κυβερνών κόμμα όταν εισήχθη για πρώτη φορά το νομοσχέδιο κατά τη διάρκεια του τελευταίου κοινοβουλίου, χαιρέτισε τον νέο νόμο ως «προοδευτικό και μετασχηματιστικό εργαλείο για την προώθηση της αγροτικής μεταρρύθμισης με τρόπους που επιτρέπουν την χωρίς αποκλεισμούς οικονομική ανάπτυξη και την κοινωνική συνοχή».

«Αυτή είναι μια άμεση απάντηση στις ανάγκες εκατομμυρίων Νοτιοαφρικανών που έχουν αποκλειστεί από την ιδιοκτησία γης και την πρόσβαση σε φυσικούς πόρους για πάρα πολύ καιρό», συνέχισε το κόμμα. «Αυτός ο νόμος είναι ένα κρίσιμο βήμα προς την εκπλήρωση του οράματος που διατυπώνεται στον Χάρτη Ελευθερίας, ο οποίος δήλωνε: “Η γη θα μοιράζεται μεταξύ αυτών που τη δουλεύουν”».

Η κίνηση έχει αντιμετωπίσει επικρίσεις, με ορισμένους να την αποκαλούν «αντιδημοκρατική» λόγω του γεγονότος ότι από τότε που εισήχθη το νομοσχέδιο, οι εκλογές έφεραν ένα νέο κοινοβούλιο χωρίς πλειοψηφία του ANC.

Υπήρξαν εικασίες για το εάν το νομοσχέδιο θα είχε περάσει υπό την τρέχουσα «κυβέρνηση εθνικής ενότητας» έναν συνασπισμό μεταξύ του ANC, της Δημοκρατικής Συμμαχίας, της Πατριωτικής Συμμαχίας, του Κόμματος Ελευθερίας της Inkatha, του Καλού Κόμματος, του Παναφρικανικού Κογκρέσου της Αζανίας, του Freedom Front Plus, Ενωμένο Δημοκρατικό Κίνημα, Al Jama-ah και Rise Mzansi.

Η Δημοκρατική Συμμαχία έχει δεσμευτεί να αμφισβητήσει το νόμο, σημειώνοντας ότι ενώ το κόμμα «αναγνωρίζει ότι το Σύνταγμα επιτρέπει πράξεις επανόρθωσης και αποκατάστασης», ωστόσο «διατηρεί επιφυλάξεις σχετικά με τη διαδικασία και τις πτυχές του νομοσχεδίου».