Οι ασαφείς λεπτομέρειες, οι νομικά αμφισβητήσιμοι δασμοί και ο απρόβλεπτος Τραμπ θέτουν σε τριπλό κίνδυνο τη συμφωνία ΗΠΑ – ΕΕ

Με τρεις κινδύνους είναι αντιμέτωπη η χθεσινή (27.7.25) συμφωνία ΗΠΑ – ΕΕ σε σχέση με το εμπόριο και τις επενδύσεις, σύμφωνα με μία πρώτη εκτίμηση της κορυφαίας γερμανικής οικονομικής εφημερίδας Handelsblatt.

O πρώτος κίνδυνος της συμφωνίας ΗΠΑ – ΕΕ είναι ασαφείς λεπτομέρειες, οι οποίες θα μπορούσαν να οδηγήσουν σε νέες συγκρούσεις.

Ο δεύτερος κίνδυνος προέρχεται από το γεγονός ότι οι δασμοί και οι εμπορικές συμφωνίες είναι νομικά αμφισβητήσιμες.

Ο τρίτος κίνδυνος αφορά τον ίδιο τον πρόεδρο Τραμπ ο οποίος δεν …φημίζεται για την προβλεψιμότητα του.

Τι συμφωνήθηκε

«Ήταν μια μεγάλη συμφωνία», δήλωσε ο πρόεδρος των ΗΠΑ, Ντόναλντ Τραμπ με τον τυπικά αδιάφορο τρόπο του όταν ανακοίνωσε μια πρόοδο στην εμπορική σύγκρουση την Κυριακή 27 Ιουλίου 2025 μαζί με την Πρόεδρο της Κομισιόν, Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν. Η δήλωσή του μπορεί να μεταφραστεί ως: «Ήταν μια αρκετά μεγάλη συμφωνία». Και αυτό δεν είναι υποτίμηση.

Η ΕΕ και οι ΗΠΑ συμφώνησαν σε μια προκαταρκτική εμπορική συμφωνία που προβλέπει δασμούς εισαγωγής 15% στα περισσότερα προϊόντα της ΕΕ, συμπεριλαμβανομένων των αυτοκινήτων. Η ΕΕ δεσμεύτηκε επίσης για εκτεταμένες επενδύσεις στον ενεργειακό τομέα των ΗΠΑ και αγορές στρατιωτικού εξοπλισμού. Αυτό τερματίζει προς το παρόν μια πολύμηνη εμπορική σύγκρουση.

Ο δασμολογικός συντελεστής είναι υψηλότερος από το δέκα τοις εκατό που επιθυμεί η ΕΕ, αλλά κάτω από το 30 τοις εκατό που αρχικά απείλησε ο Τραμπ. «Μερικές φορές μια ατελής συμφωνία είναι καλύτερη από το να μην υπάρξει καμία συμφωνία», ανέλυσε ο Αμερικανός ειδικός σε θέματα εμπορίου Έρικ Μπράτμπεργκ. Κάθε βήμα που κάνουν και οι δύο πλευρές η μία προς την άλλη είναι καλά νέα, καθώς διακυβεύονται όχι μόνο οι αλυσίδες εφοδιασμού αλλά και η στρατηγική ασφάλεια της ΕΕ.

«Καθώς η Ευρώπη συνεχίζει να βασίζεται στις ΗΠΑ για να διατηρήσει την άμυνα του ΝΑΤΟ και της Ουκρανίας έναντι της Ρωσίας, μια εμπορική συμφωνία με τον Τραμπ είναι πάντα κάτι περισσότερο από μια απλή εμπορική συμφωνία: Είναι μια επένδυση για να συνεχιστεί η προσέλκυση του Τραμπ στην Ευρώπη», δήλωσε ο Μπράτμπεργκ.

Ωστόσο, η συμφωνία παραμένει ασαφής σε πολλά σημεία. Οι λεπτομέρειες σχετικά με τη διάρκεια, τις εξαιρέσεις και τους τομεακούς κανόνες παραμένουν ανοιχτές. Οι οικονομολόγοι προειδοποιούν επίσης για αρνητικές επιπτώσεις για την ΕΕ – ειδικά για τη Γερμανία, η οποία, ως ο μεγαλύτερος εξαγωγέας αυτοκινήτων, μηχανημάτων και βιομηχανικής πρώτης ύλης χάλυβα στην Ευρώπη, επηρεάζεται σοβαρά. Η ΕΕ έχει δεσμευτεί για επενδύσεις 600 δισεκατομμυρίων δολαρίων στις ΗΠΑ.

Τι θα συμβεί στη συνέχεια μετά τη συνάντηση μεταξύ Τραμπ και φον ντερ Λάιεν και πόσο σταθερή είναι η συμφωνία; Μια επισκόπηση των τριών μεγαλύτερων κινδύνων μετά την ανακοίνωση της εμπορικής συμφωνίας.

1. Οι ασαφείς λεπτομέρειες θα μπορούσαν να οδηγήσουν σε νέες συγκρούσεις

Οι επόμενες εβδομάδες θα συνεχίσουν να χαρακτηρίζονται από αβεβαιότητα στη διατλαντική σχέση, παρά τις πρόσφατες συμφωνίες.

Νέοι πιθανοί δασμοί σε ευαίσθητα αγαθά όπως τα φαρμακευτικά προϊόντα και οι ημιαγωγοί διαφαίνονται. Η κυβέρνηση των ΗΠΑ εξετάζει περιορισμούς στις εισαγωγές και στους δύο τομείς.

Ακόμα και μετά τη συνάντηση του Τραμπ με την φον ντερ Λάιεν, παρέμεινε ασαφές σε τι ακριβώς σκόπευαν να συμφωνήσουν. Ο Τραμπ δήλωσε απλώς ότι τα φαρμακευτικά προϊόντα είναι «κάτι πολύ ξεχωριστό» και θα πρέπει να παράγονται κυρίως στις Ηνωμένες Πολιτείες στο μέλλον. Ταυτόχρονα, ωστόσο, αναγνώρισε ότι οι Ηνωμένες Πολιτείες θα συνεχίσουν να προμηθεύονται «πολλά» φάρμακα από την Ευρώπη.

Η φον ντερ Λάιεν αναγνώρισε την Κυριακή ότι θα μπορούσαν να ληφθούν περαιτέρω μέτρα από την πλευρά των ΗΠΑ – και ότι «το ζήτημα του πώς θα πρέπει να αντιμετωπίζονται τα φαρμακευτικά προϊόντα παγκοσμίως γενικά είναι διαφορετικό».

Ο Υπουργός Εμπορίου των ΗΠΑ, Χάουαρντ Λάτνικ, έχει ήδη μιλήσει για νέες απαιτήσεις για τους ημιαγωγούς – το αν θα υπάρξουν εξαιρέσεις για την ΕΕ παραμένει ασαφές. Οι εταιρείες φοβούνται σημεία συμφόρησης στην εφοδιαστική αλυσίδα και πρόσθετο κόστος κατά μήκος των παγκόσμιων αλυσίδων εφοδιασμού.

Επιπλέον, ορισμένα από τα δημόσια παρουσιασμένα στοιχεία – όπως 600 δισεκατομμύρια δολάρια σε επενδύσεις της ΕΕ στις ΗΠΑ ή 750 δισεκατομμύρια δολάρια στον ενεργειακό τομέα – παραμένουν σε μεγάλο βαθμό ασαφή μέχρι στιγμής. Σε ποια περίοδο θα πρέπει να επενδυθούν αυτά τα ποσά και σε ποιους τομείς; Αυτά είναι μόνο μερικά ανοιχτά ερωτήματα.

2. Οι δασμοί και οι εμπορικές συμφωνίες είναι νομικά αμφισβητήσιμες

Όχι μόνο οι δασμοί του Τραμπ, αλλά και όλες οι σχετικές εμπορικές συμφωνίες θα μπορούσαν ενδεχομένως να κηρυχθούν άκυρες από τα δικαστήρια των ΗΠΑ. Ενώ αυτό το σενάριο δεν αναμένεται στο εγγύς μέλλον, υπογραμμίζει ότι ακόμη και μια ολοκληρωμένη συμφωνία δεν εγγυάται διαρκή ασφάλεια.

Αυτή την εβδομάδα, ένα ομοσπονδιακό εφετείο στις ΗΠΑ θα εξετάσει εάν η βάση για τους περισσότερους δασμούς του Τραμπ, ο λεγόμενος Διεθνής Νόμος για τις Οικονομικές Δυνάμεις Έκτακτης Ανάγκης (IEEPA), αποτελεί νόμιμο μέσο οικονομικής ρύθμισης. Συγκεκριμένα, αμφισβητεί την εξουσία του Τραμπ να επιβάλλει δασμούς οποιουδήποτε ποσού σε χώρες ανά πάσα στιγμή, εάν το κρίνει απαραίτητο για την αντιμετώπιση μιας εθνικής έκτακτης ανάγκης.

Η υπόθεση, γνωστή στις ΗΠΑ ως «V.O.S. Selections εναντίον Trump», είναι η πιο προχωρημένη από περισσότερες από μισή ντουζίνα ομοσπονδιακές αγωγές που αμφισβητούν τη χρήση των εξουσιών έκτακτης ανάγκης από τον Τραμπ. Αρκετές, κυρίως μικρές επιχειρήσεις, είχαν μηνύσει τον Τραμπ για το τιμωρητικό δασμολογικό του καθεστώς.

Η προφορική αγορεύση ενώπιον του Ομοσπονδιακού Εφετείου έχει προγραμματιστεί για την Πέμπτη. Ανεξάρτητα από την απόφαση του δικαστηρίου, η διαφορά είναι πιθανό να καταλήξει στο Ανώτατο Δικαστήριο. Εάν το Ανώτατο Δικαστήριο αποφανθεί κατά του Τραμπ, όλες οι εμπορικές συμφωνίες που έχει συνάψει ο Τραμπ θα είναι παράνομες.

Το Ανώτατο Δικαστήριο είναι κυρίως συντηρητικό. Θα αντιταχθεί παρόλα αυτά στον πρόεδρο; Θα σεβαστεί ο Τραμπ μια απόφαση εναντίον του – ή θα προκαλέσει μια συνταγματική κρίση αγνοώντας την; Σε κάθε περίπτωση, μια παρατεταμένη νομική διαμάχη είναι ένα αρκετά πιθανό σενάριο, αυξάνοντας την αβεβαιότητα για την ΕΕ και όλους τους εμπορικούς εταίρους των ΗΠΑ.

3. Ο Τραμπ δεν είναι ξαφνικά ο «Κύριος Προβλέψιμος»

Ο Πρόεδρος των ΗΠΑ Ντόναλντ Τραμπ παραμένει μια απρόβλεπτη δύναμη στη διατλαντική σχέση – αυτό ισχύει ιδιαίτερα στην εμπορική πολιτική. Επί χρόνια, έχει επικρίνει το εμπορικό έλλειμμα των ΗΠΑ με την ΕΕ και έχει χαρακτηρίσει τις Βρυξέλλες ως «χειρότερες από την Κίνα». Απορρίπτει τις πολυμερείς συμφωνίες, προτιμώντας αντ’ αυτού διμερείς «συναλλακτικές σχέσεις» στις οποίες το βραχυπρόθεσμο, εθνικό πλεονέκτημα υπερισχύει των συλλογικών κανόνων και της μακροπρόθεσμης σταθερότητας.

Βραχυπρόθεσμα, θα μπορούσε να είναι ικανοποιημένος και να πουλήσει τη συμφωνία ως επιτυχία στους υποστηρικτές του. Μακροπρόθεσμα, ωστόσο, δεν υπάρχουν εγγυήσεις με τον Τραμπ. Όλες οι προηγούμενες συμφωνίες – με την Κίνα, το Βιετνάμ, τη Μεγάλη Βρετανία ή τις Φιλιππίνες – συνήφθησαν σκόπιμα σε πολύ περιορισμένη κλίμακα.

Η στρατηγική του Τραμπ είναι να χρησιμοποιήσει την αβεβαιότητα ως μοχλό εξουσίας. Ο πρώην επικεφαλής διαπραγματευτής του Τραμπ, Μάικλ Μπίμαν, προειδοποίησε πρόσφατα με έμφαση ότι μια συμφωνία με τον Τραμπ δεν είναι ποτέ οριστική — όλα μπορούν να αναθεωρηθούν ανά πάσα στιγμή.

To άρθρο Οι ασαφείς λεπτομέρειες, οι νομικά αμφισβητήσιμοι δασμοί και ο απρόβλεπτος Τραμπ θέτουν σε τριπλό κίνδυνο τη συμφωνία ΗΠΑ – ΕΕ δημοσιεύτηκε στο NewsIT .