Οι «τραμπικές» εξισώσεις που έβγαλαν σαρωτικούς δασμούς κάνουν τους οικονομολόγους να σκίζουν τα πτυχία τους

Πολύς κόσμος αναρωτιέται πώς η κυβέρνηση του Ντόναλντ Τραμπ προσδιόρισε το ύψος των δασμών που επέβαλε στον πλανήτη, ενώ πολλές χώρες υποστηρίζουν ότι τα νούμερα δεν βγαίνουν και δεν έχουν καμία σχέση με την πραγματικότητα. 

Οι δασμοί του Τραμπ «γκρέμισαν» τη Wall Street και οι οικονομολόγοι του διεθνούς εμπορίου, που είναι έτοιμοι να… σκίσουν τα πυτχία τους, έχουν καταδικάσει ως πρόχειρη και ατεκμηρίωτη τη μεθοδολογία που χρησιμοποίησε ο Ντόναλντ Τραμπ για τον καθορισμό της λίστας των «ανταποδοτικών» δασμών που επέβαλε η κυβέρνησή του.

Σύμφωνα με το σχέδιο του Αμερικανού προέδρου – δασμοί παντού – που παρουσιάστηκε το βράδυ της Τετάρτης (02.04.2025), θα επιβάλλεται ένας βασικός δασμός 10% σε όλες τις εισαγωγές από όλες τις χώρες προς τις ΗΠΑ (θα τεθεί σε ισχύ στις 5 Απριλίου) εξαιρουμένων του Καναδά και του Μεξικού, καθώς ο Τραμπ είχε ήδη επιβάλλει δασμούς 25% και στις δύο χώρες.  

Ωστόσο, χώρες με μεγαλύτερα εμπορικά ελλείμματα έναντι των ΗΠΑ υπέστησαν πολύ υψηλότερους δασμούς.

Σε ανακοίνωση που δημοσιεύτηκε το βράδυ της Τετάρτης, η Υπηρεσία Εμπορίου των ΗΠΑ (USTR) εξήγησε τη μεθοδολογία των δασμών που προκάλεσαν αναταράξεις παγκοσμίως.

Με απλά λόγια για να καταλάβει κανείς τα… μαθηματικά του Τραμπ με τα οποία υπολόγισε τους δασμούς μου μοίρασε σε κάθε χώρα, αρκεί να κάνει τα εξής: Παίρνει το εμπορικό έλλειμμα των ΗΠΑ (που αφορά αγαθά κι όχι υπηρεσίες) με μια συγκεκριμένη χώρα, το διαιρεί με το σύνολο των εισαγωγών από αυτήν τη χώρα και, στη συνέχεια, διαιρεί αυτόν τον αριθμό με το 2. Έτσι προκύπτει το τελικό ποσοστό των δασμών.

Αυτό έχει ως αποτέλεσμα χώρες όπως το Βιετνάμ και η Καμπότζη – που εξάγουν μεγάλες ποσότητες μεταποιημένων αγαθών στις ΗΠΑ αλλά εισάγουν ελάχιστα – να επιβαρύνονται με τιμωρητικούς δασμούς 46% και 49% αντίστοιχα.

Αντίθετα, το Ηνωμένο Βασίλειο, με το οποίο οι ΗΠΑ είχαν πλεόνασμα στο εμπόριο αγαθών πέρυσι, θα υποστεί μόνο τον βασικό δασμό 10% που ισχύει για όλες τις χώρες πλην Καναδά και Μεξικό.

Οι οικονομολόγοι υποστηρίζουν ότι η μεθοδολογία της USTR είναι λάθος και δεν θα επιτύχει τον δηλωμένο στόχο της «εξάλειψης των διμερών εμπορικών ελλειμμάτων». Επισημαίνουν επίσης ότι, παρά τους ισχυρισμούς του Λευκού Οίκου πως «οι δασμοί λειτουργούν», τα εμπορικά ισοζύγια καθορίζονται από πολλούς οικονομικούς παράγοντες και όχι απλώς από τους δασμούς.

Ο Thomas Sampson, αναπληρωτής καθηγητής οικονομικών στο London School of Economics, χαρακτήρισε τον τύπο «πρόσχημα για την εσφαλμένη εμμονή του Τραμπ με τα διμερή εμπορικά ελλείμματα» και τόνισε ότι «δεν υπάρχει καμία οικονομική λογική» πίσω από αυτούς τους δασμούς.

Σε ένα ευρύτερο πλαίσιο, ο Sampson εξήγησε ότι οι δασμοί δεν θα εξαλείψουν τον βασικό μακροοικονομικό παράγοντα που οδηγεί στο εμπορικό έλλειμμα των ΗΠΑ: «Όσο οι ΗΠΑ δεν αποταμιεύουν αρκετά για να χρηματοδοτήσουν τις επενδύσεις τους, πρέπει να δανείζονται από τον υπόλοιπο κόσμο. Αυτό απαιτεί την ύπαρξη εμπορικού ελλείμματος. Οι δασμοί δεν αλλάζουν αυτή τη λογική». 

Οι υπολογισμοί της Υπηρεσίας Εμπορίου των ΗΠΑ (USTR) φαίνεται επίσης να αγνοούν προηγούμενες δηλώσεις της κυβέρνησης, που υποστήριζαν ότι οι ανταποδοτικοί δασμοί θα βασίζονταν σε εις βάθος αξιολογήσεις των διμερών εμπορικών σχέσεων, συμπεριλαμβανομένων των φόρων, των ρυθμίσεων και άλλων μη δασμολογικών εμποδίων.

Αντίθετα, όπως σημειώνει ο George Saravelos, επικεφαλής έρευνας συναλλάγματος στη Deutsche Bank, η απόφαση να επιβληθούν υψηλότεροι δασμοί σε χώρες με μεγαλύτερα εμπορικά ελλείμματα είναι «καθαρά μηχανιστική» και πιθανότατα θα οδηγήσει σε «ανοιχτές και απρόβλεπτες» διαπραγματεύσεις με την κυβέρνηση, καθώς οι χώρες θα προσπαθήσουν να μειώσουν τους δασμούς τους τους επόμενους μήνες.

Οι οικονομολόγοι επικρίνουν επίσης την εμμονή του Τραμπ να μειώσει τα διμερή εμπορικά ελλείμματα στο μηδέν, θεωρώντας την οικονομικά αβάσιμη. Υπογραμμίζουν ότι πάντα θα υπάρχουν προϊόντα που είναι αδύνατο ή οικονομικά μη βιώσιμο να παραχθούν σε κάθε χώρα – για παράδειγμα, οι ΗΠΑ δεν μπορούν να παράγουν μπανάνες σε κλίμακα που να καλύπτει τη ζήτηση.

Ο Oleksandr Shepotylo, οικονομολόγος στο Aston University του Μπέρμιγχαμ, του οποίου η ομάδα πρόσφατα μοντελοποίησε τις επιπτώσεις ενός παγκόσμιου εμπορικού πολέμου, τόνισε ότι η χρήση οικονομικών τύπων δίνει στο έγγραφο του USTR «μια αίσθηση σύνδεσης με την οικονομική θεωρία», αλλά στην πραγματικότητα δεν έχει καμία σχέση με την πραγματική λειτουργία του εμπορίου.

«Ο τύπος αυτός δίνει έναν δασμό που θα μείωνε το διμερές εμπορικό έλλειμμα στο μηδέν. Αυτός είναι ένας παράλογος στόχος. Δεν υπάρχει καμία οικονομική λογική στο να επιδιώκει κανείς ισορροπημένο εμπόριο με κάθε χώρα», ανέφερε. «Υπό αυτή την έννοια, η πολιτική αυτή είναι εντελώς ανορθόδοξη και δεν μπορεί να δικαιολογηθεί». 

Το αποτέλεσμα των δασμών, όπως επισημαίνει ο John Springford, οικονομολόγος εμπορίου στο think-tank Centre for European Reform, δεν θα είναι η εξάλειψη των ελλειμμάτων, αλλά θα προκαλέσει μεγαλύτερο πόνο στις φτωχότερες χώρες και στους Αμερικανούς.

Η φόρμουλα οδηγεί σε εντελώς διαφορετικά αποτελέσματα για κάθε χώρα, ανάλογα με το εμπορικό της ισοζύγιο με τις ΗΠΑ. Έτσι, το Βιετνάμ επιβαρύνεται με επιπλέον δασμό 46%, ενώ η Αυστραλία, που έχει εμπορικό έλλειμμα με τις ΗΠΑ, υπόκειται μόνο στον ελάχιστο συντελεστή του 10%, όπως και το Ηνωμένο Βασίλειο.

LIBERATION DAY RECIPROCAL TARIFFS pic.twitter.com/ODckbUWKvO

— The White House (@WhiteHouse) April 2, 2025

Ο Τραμπ επέβαλε δασμούς 20% στις εισαγωγές από την Ευρωπαϊκή Ένωση και ακολούθως για τις εισαγωγές από τις παρακάτω χώρες: Κίνα (34%), Ινδία (26%), Νότια Κορέα (25%), Ιαπωνία (24%), Ηνωμένο Βασίλειο (10%), Βιετνάμ (46%), Ελβετία (31%), Καμπότζη (49%), Νότια Αφρική (30%), Ινδονησία (32%), Βραζιλία (10%), Σιγκαπούρη (10%). Για τις εισαγωγές από την Ταϊβάν, οι δασμοί θα είναι ύψους 32%.

Πληροφορίες από Financial Times 

To άρθρο Οι «τραμπικές» εξισώσεις που έβγαλαν σαρωτικούς δασμούς κάνουν τους οικονομολόγους να σκίζουν τα πτυχία τους δημοσιεύτηκε στο NewsIT .