Πώς θα λειτουργήσει το Πρόγραμμα Ευρωπαϊκής Αμυντικής Βιομηχανίας

Ένα μόνιμο μηχανισμό κοινοτικής χρηματοδότησης της ευρωπαϊκής άμυνας στήνει η Ευρωπαϊκή Ένωση (ΕΕ), προκειμένου να ανταπεξέλθει στις ανάγκες επανεξοπλισμού και να πετύχει τους στόχους που τέθηκαν στην τελευταία σύνοδο του ΝΑΤΟ για αμυντικές δαπάνες στο 5% του ΑΕΠ των κρατών – μελών.

Συγκεκριμένα, ο μηχανισμός της ΕΕ, ο οποίος εντάσσεται στο πλαίσιο του ReArm EU 2030 και, ταυτόχρονα, στον Οδικό Χάρτη για τη στρατιωτική κινητικότητα, παρουσιάστηκε στις 20 Νοεμβρίου 2025 και ονομάζεται Πρόγραμμα Αμυντικής Ευρωπαϊκής Βιομηχανίας (EDIP). Διακρίνεται από τα άλλα χρηματοδοτικά εργαλεία του ReArm EU, όπως η ρήτρα διαφυγής και το SAFE.

Σημειώνεται ότι, μέσω της ενεργοποίησης της ρήτρας διαφυγής, κάθε κράτος – μέλος της ΕΕ μπορεί να αυξήσει μόνο του τις δικές του εθνικές αμυντικές δαπάνες, αγοράζοντας οπλισμό από οποιαδήποτε χώρα επιλέξει, πχ. ΗΠΑ. Από το κοινό ευρωπαϊκό ταμείο SAFE, κάθε χώρα – μέλος μπορεί να δανειστεί κεφάλαια και να τα αξιοποιήσει είτε για παραγωγή εξοπλισμού μόνη της είτε σε συνεργασία με άλλες ευρωπαϊκές χώρες.

Το Πρόγραμμα της Αμυντικής Ευρωπαϊκής Βιομηχανίας (EDIP) αποτελεί ένα μηχανισμό που θα χρηματοδοτείται από κοινού (πχ με μεταφορά πόρων από τα αδιάθετα κονδύλια του Ταμείου Ανάκαμψης μετά τον Αύγουστο του 2026) από την ΕΕ και αφορά αποκλειστικά κοινή παραγωγή εξοπλισμού από ευρωπαϊκές εταιρείες.

EDIP: Νέα εργαλεία πολιτικής και συνεργατικές βιομηχανίες

Μιλώντας την περασμένη Πέμπτη (20.11.25), ο κοινοτικός επίτροπος Άμυνας, Άντριους Κουμπίλιους, στη Συνεδρίαση της Στρατιωτικής Επιτροπής της ΕΕ, σε επίπεδο Αρχηγών Άμυνας, παρουσίασε το νέο πλαίσιο για την ενίσχυση της ευρωπαϊκής αμυντικής βιομηχανίας, τονίζοντας ότι το Ευρωπαϊκό Πρόγραμμα Αμυντικής Βιομηχανίας (EDIP) εισάγει «ισχυρά νέα εργαλεία πολιτικής».

Ο Κουμπίλιους εξήγησε ότι το SEAP (Η Δομή του Ευρωπαϊκού Προγράμματος Εξοπλισμού) δίνει τη δυνατότητα σε ομάδες κρατών – μελών να δημιουργήσουν μια ειδική νομική οντότητα για να αναπτύξουν το ίδιο εμβληματικό αμυντικό πρόγραμμα. Όπως ανέφερε, αυτή η ειδική οντότητα μπορεί να απολαμβάνει «πλεονεκτήματα όπως ευκολότερους κανόνες προμηθειών, απαλλαγή από τον ΦΠΑ, δυνατότητα δανεισμού στις χρηματοπιστωτικές αγορές και ευρωπαϊκή οικονομική στήριξη».

Παράλληλα, ο Επίτροπος ανέφερε ότι το EDIP επιτρέπει τη δημιουργία «Ευρωπαϊκών Αμυντικών Έργων Κοινού Ενδιαφέροντος», δηλαδή συνεργατικών βιομηχανικών προγραμμάτων μεταξύ πολλών κρατών – μελών, που αποκτούν ειδικό καθεστώς. «Και αυτά τα εργαλεία επιτρέπουν τη συμμετοχή της Ουκρανίας», πρόσθεσε ο ίδιος, υπογραμμίζοντας ότι ο νέος μηχανισμός είναι ανοικτός και σε τρίτες χώρες που αντιμετωπίζουν άμεσες απειλές.

Ο Κουμπίλιους τόνισε ότι υπάρχουν ορισμένα κενά στις ευρωπαϊκές αμυντικές δυνατότητες που «είναι τόσο μεγάλα, που δεν μπορούν να καλυφθούν από ένα μόνο κράτος – μέλος». Γι’ αυτό η ΕΕ προωθεί τέσσερις μεγάλες «ναυαρχίδες» για την κάλυψη των πιο κρίσιμων ελλείψεων:

• Ασπίδα Διαστήματος – για την προστασία του διαστήματος (σ.σ. των δορυφορικών υποδομών, επικοινωνιών και συστημάτων πλοήγησης που χρησιμοποιούνται για άμυνα)
• Ευρωπαϊκή Αεροπορική Ασπίδα – για την αντιμετώπιση των πυραυλικών απειλών
• Πρωτοβουλία Αντι – Drone – Η πρωτοβουλία για την άμυνα από μη επανδρωμένα αεροσκάφη (drones) σε όλες τις μορφές του

• Παρατηρητήριο Ανατολικής Πτέρυγας – για την προστασία των ανατολικών συνόρων

Όπως είπε, αυτές οι εμβληματικές πρωτοβουλίες ανταποκρίνονται πλήρως στις προτεραιότητες που έχει θέσει το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο, το οποίο τονίζει ότι «οι άμεσες απειλές στα ανατολικά σύνορα της ΕΕ και η παροχή συγκεκριμένης στήριξης στα κράτη – μέλη πρέπει να αντιμετωπιστούν ως προτεραιότητα».

Κουμπίλιους: Η ευθύνη για την άμυνα στα χέρια των κρατών ‑ μελών

Αναφερόμενος στη συνεργασία ανάμεσα στα κράτη-μέλη και την Κομισιόν, ο Κουμπίλιους τόνισε ότι οι ίδιες οι χώρες της ΕΕ πρέπει «να είναι η κινητήρια δύναμη» που θα καθορίσει ποιες είναι οι πραγματικές στρατιωτικές ανάγκες. Κάλεσε, λοιπόν, τα κράτη-μέλη να συνεργαστούν στενά στον σχεδιασμό των νέων αμυντικών έργων, ενώ διαβεβαίωσε ότι η Επιτροπή θα στηρίξει αυτή την προσπάθεια με «τους μεγάλους πόρους» που έχει ήδη εξασφαλίσει για την ευρωπαϊκή άμυνα. Ταυτόχρονα, ξεκαθάρισε ότι η Κομισιόν δεν θα εμπλακεί στη λειτουργία ή στη διαχείριση των δυνατοτήτων που θα προκύψουν από τα νέα προγράμματα: αυτή η ευθύνη θα ανήκει αποκλειστικά στα κράτη – μέλη.

Σε κάθε περίπτωση, το μήνυμα του Κουμπίλιους ήταν ξεκάθαρο: η Ευρώπη δεν έχει χρόνο για χάσιμο και τα κράτη – μέλη πρέπει – ατομικά πλέον – να αναλάβουν τις ευθύνες τους, αλλιώς οι πρωτοβουλίες θα μείνουν στα χαρτιά, την ώρα που οι απειλές στα σύνορα αυξάνονται.

To άρθρο Πώς θα λειτουργήσει το Πρόγραμμα Ευρωπαϊκής Αμυντικής Βιομηχανίας δημοσιεύτηκε στο NewsIT .