Πώς οι αυξήσεις στις τιμές τροφίμων στην ευρωζώνη απίθανες τις μειώσεις των επιτοκίων της ΕΚΤ

Εξακολουθούν τα τρόφιμα να αποτελούν έναν από τους σημαντικότερους παράγοντες διαμόρφωσης τιμών στην ευρωζώνη.

Μόνο τον Σεπτέμβριο, οι τιμές αυξήθηκαν κατά 3% σε σύγκριση με τον ίδιο μήνα πέρυσι, σύμφωνα με νέα στοιχεία που δημοσίευσε χθες (1.10.2025) η Eurostat. Ο πληθωρισμός των τροφίμων ανησυχεί πλέον ολοένα και περισσότερο την Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα (ΕΚΤ) – και συμβάλλει στην πιθανή αποχή της κεντρικής τράπεζας της ευρωζώνης από περαιτέρω αυξήσεις επιτοκίων, σύμφωνα με την Handelsblatt.

Τα τρόφιμα θεωρούνται ένα στοιχείο στη μέτρηση του πληθωρισμού που συνήθως παρουσιάζει μεγαλύτερες διακυμάνσεις, ανάλογα με τη συγκομιδή για μεμονωμένα είδη τροφίμων. Το 2022 και το 2023, ο πληθωρισμός ήταν πάνω από το όριο του 10%. Αυτή η ακραία φάση έχει τελειώσει. Ωστόσο, από τα μέσα του 2022, σε ορισμένες περιπτώσεις ήταν σημαντικά υψηλότερος από τον συνολικό πληθωρισμό.

Οι καταναλωτές πιθανότατα θα πρέπει να αποδεχτούν υψηλότερες τιμές για πολλά προϊόντα μακροπρόθεσμα. Ο Χόλγκερ Σμίντινγκ, επικεφαλής οικονομολόγος της Berenberg Bank, αναμένει ότι ο πληθωρισμός των τροφίμων θα παραμείνει τουλάχιστον στο 2,5% το επόμενο έτος. Οι εκτιμήσεις της ΕΚΤ είναι κάτω από αυτό το επίπεδο. Ο Σμίντινγκ επισημαίνει κυρίως τις συνέπειες της κλιματικής αλλαγής, η οποία αυξάνει το κόστος παραγωγής και μεταφοράς.

Ακραία καιρικά φαινόμενα, όπως ξηρασίες, καύσωνες ή πλημμύρες, μειώνουν τις αποδόσεις των καλλιεργειών και έτσι λειτουργούν ως κρίσεις εφοδιασμού. Οι παρατεταμένες περίοδοι έλλειψης νερού ή υψηλών θερμοκρασιών ασκούν πίεση σε βασικές καλλιέργειες τροφίμων όπως το σιτάρι και το καλαμπόκι.

Δεδομένου ότι πολλές χώρες εξαρτώνται από τις εισαγωγές τροφίμων, οι αποτυχίες των καλλιεργειών που σχετίζονται με το κλίμα σε μια περιοχή επηρεάζουν γρήγορα τις τιμές της παγκόσμιας αγοράς. Επιπλέον, τα ακραία καιρικά φαινόμενα μπορούν να οδηγήσουν σε διαταραγμένες αλυσίδες εφοδιασμού.

Παράδειγμα ελαιόλαδου

Στην Ισπανία, για παράδειγμα, η οποία παράγει το περισσότερο ελαιόλαδο στον κόσμο, η ακραία ξηρασία και η ρεκόρ ζέστης οδήγησαν σε τεράστιες απώλειες καλλιεργειών το 2022 και το 2023. Η παραγωγή ισπανικού ελαιόλαδου μειώθηκε σημαντικά, και η Ιταλία και η Ελλάδα υπέστησαν επίσης απώλειες που σχετίζονται με τις καιρικές συνθήκες παρά τη συνεχή ζήτηση.

Παράδειγμα καφέ

Οι κλιματικές κρίσεις στη Βραζιλία, τον μεγαλύτερο παραγωγό καφέ Arabica, έχουν επηρεάσει σημαντικά τις αποδόσεις. Ταυτόχρονα, οι τιμές των λιπασμάτων και το κόστος μεταφοράς έχουν αυξηθεί σημαντικά.

Παράδειγμα γάλακτος

Σημαντικές ζωοτροφές, όπως τα σιτηρά και η σόγια, έχουν γίνει σημαντικά πιο ακριβές λόγω της κλιματικής αλλαγής και των γεωπολιτικών κρίσεων, όπως ο πόλεμος στην Ουκρανία. Η παραγωγή και η ψύξη γάλακτος είναι πολύ ενεργοβόρες, επομένως οι υψηλές τιμές ηλεκτρικής ενέργειας και φυσικού αερίου μετακυλίονται στους καταναλωτές.

Ο Σμίντινγκ λέει ότι η ΕΚΤ θα πρέπει να δώσει μεγαλύτερη προσοχή στις τιμές των τροφίμων στις ανακοινώσεις της. Πριν από λίγες ημέρες, η κεντρική τράπεζα δημοσίευσε μια νέα ανάρτηση ιστολογίου με τίτλο «Όταν τα τρόφιμα βλάπτουν», η οποία εξετάζει τη δυναμική των τιμών των τροφίμων με περισσότερες λεπτομέρειες.

«Όταν οι άνθρωποι πηγαίνουν σε ένα σούπερ μάρκετ, πολλοί από αυτούς αισθάνονται φτωχότεροι», γράφουν οι συγγραφείς. «Ένας στους τρεις ανησυχεί για το αν μπορεί ακόμα να αντέξει οικονομικά τα τρόφιμα που θα ήθελε να αγοράσει». Αυτό είναι «κάτι περισσότερο από ένα απλό συναίσθημα», συνεχίζουν: Στη Γερμανία, οι τιμές είναι 37% υψηλότερες από ό,τι πριν από την πανδημία του κορονοϊού. Στην Εσθονία, το ποσοστό φτάνει έως και το 57%.

Οι τιμές των τροφίμων είναι κρίσιμες για τις προσδοκίες για τον πληθωρισμό

Οι υψηλότερες τιμές των τροφίμων επηρεάζουν κυρίως τα νοικοκυριά με χαμηλό εισόδημα. Όταν οι βασικές καθημερινές αγορές γίνονται πιο ακριβές, πρέπει να μειώσουν ακόμη περισσότερο το κόστος αλλού. Ως αποτέλεσμα, αυτά τα νοικοκυριά τείνουν να αγοράζουν τρόφιμα χαμηλότερης ποιότητας επειδή είναι πιο προσιτά, όπως απέδειξε πρόσφατα μια ομάδα οικονομολόγων. Αυτό έρχεται εις βάρος της υγείας.

Έρευνες της ΕΚΤ έχουν δείξει ότι η αντίληψη για τις τιμές των τροφίμων είναι δυσανάλογα σημαντική για τον τρόπο με τον οποίο εξελίσσονται οι προσδοκίες για τον πληθωρισμό. Αυτές, με τη σειρά τους, αποτελούν σημαντικό δείκτη του πραγματικού πληθωρισμού, καθώς -σύμφωνα με τη θεωρία- οι οικονομικοί παράγοντες ευθυγραμμίζουν τη συμπεριφορά τους με τις προσδοκίες.

«Επειδή οι καταναλωτές αγοράζουν συχνά τρόφιμα, αυτές οι τιμές επηρεάζουν τις προσδοκίες τους για τον πληθωρισμό περισσότερο από τις τιμές σπάνιων αγορών, όπως τα αυτοκίνητα», εξηγεί ο Σμίντινγκ της Berenberg Bank. «Αυτός είναι ένας λόγος για τον οποίο οι προσδοκίες για τον πληθωρισμό θα συνεχίσουν να είναι κάπως υψηλότερες από τις προοπτικές για το συνολικό επίπεδο τιμών».

ΕΚΤ: Ο ρυθμός πληθωρισμού αυξάνεται ελαφρώς ξανά

Οι βραχυπρόθεσμες προσδοκίες για τον πληθωρισμό έχουν αυξηθεί ξανά σε σύγκριση με την ίδια περίοδο πέρυσι. Η τελευταία μηνιαία έρευνα της ΕΚΤ δείχνει ότι οι καταναλωτές στην ευρωζώνη αναμένουν συνολικό ρυθμό πληθωρισμού 2,8% σε μια δωδεκάμηνη περίοδο. Οι μεσοπρόθεσμες προσδοκίες για μια τριετία είναι 2,5%. Η ίδια η ΕΚΤ αναμένει χαμηλότερο πληθωρισμό.

Το γεγονός είναι: Ο πληθωρισμός των τροφίμων εμποδίζει τον συνολικό ρυθμό πληθωρισμού στην ευρωζώνη να μειωθεί ακόμη περισσότερο πρόσφατα. Η διευθύντρια της ΕΚΤ, Isabel Schnabel, το βλέπει αυτό ως κίνδυνο να μην επιτευχθεί ο στόχος του πληθωρισμού του 2% στο μέλλον.

Οι τιμές αυξήθηκαν κατά 2,2% τον Σεπτέμβριο, σύμφωνα με στοιχεία της Eurostat που δημοσιεύθηκαν χθες. Μια περαιτέρω αύξηση των επιτοκίων από την ΕΚΤ καθίσταται ολοένα και πιο απίθανη υπό αυτές τις συνθήκες. Μετά από οκτώ μειώσεις επιτοκίων από το καλοκαίρι του 2024, η κεντρική τράπεζα προχώρησε πρόσφατα σε δύο μειώσεις επιτοκίων.

Οι περισσότεροι παρατηρητές της αγοράς έχουν πλέον προσαρμόσει τις προβλέψεις τους και υποθέτουν ότι δεν θα υπάρξει περαιτέρω αύξηση των επιτοκίων. Οι μειώσεις των επιτοκίων δεν έχουν ούτως ή άλλως αντίκτυπο σε διαρθρωτικούς παράγοντες όπως η κλιματική αλλαγή, αναφέρει το ίδιο δημοσίευμα.

To άρθρο Πώς οι αυξήσεις στις τιμές τροφίμων στην ευρωζώνη απίθανες τις μειώσεις των επιτοκίων της ΕΚΤ δημοσιεύτηκε στο NewsIT .