Σε κλοιό αμερικανικών δασμών και αμυντικών δαπανών το οικονομικό πρόγραμμα της κυβέρνησης
Αντιμέτωπη με νέες εμπορικές και πολεμικές, «εξωτερικές» πιέσεις αναμένεται να βρεθεί η ελληνική οικονομία το αμέσως επόμενο διάστημα και μάλιστα την ώρα που έχουν γίνει εκκωφαντικά εμφανείς οι εσωτερικές κοινωνικές πιέσεις απέναντι στην κυβέρνηση, αν και οι τελευταίες δεν είχαν κατάδηλο οικονομικό περιεχόμενο ως προς τη διεκδίκηση (βλέπε συγκεντρώσεις για τα Τέμπη στις 28.2.2025).
Τις εξωτερικές πιέσεις στην ελληνική οικονομία (oι οποίες έγιναν ιδιαίτερα εμφανείς τις περασμένες μέρες, βλέποντας κανείς προς την Ουάσινγκτον και το Λονδίνο), μπορεί κανείς να τις ξεχωρίσει σε δύο βασικές. Η πρώτη προέρχεται από την προαναγγελία, από πλευράς κυβέρνησης, Ντόναλντ Τραμπ, αύξησης των αμερικανικών δασμών στις ευρωπαϊκές εισαγωγές ακόμα και στο 25%.
Η δεύτερη προέρχεται από την η προαναγγελία, από πλευράς της προέδρου της Κομισιόν, περί «μαζικής αύξησης» των ευρωπαϊκών αμυντικών δαπανών.
Πιο αναλυτικά:
1. Οι δασμοί Τραμπ στην ΕΕ μπορεί να φέρουν ύφεση κοντά στο 0,5% στην Ευρωπαϊκή Ένωση, σύμφωνα με Γερμανούς αναλυτές, καθώς θα καταστήσουν πιο ακριβά τα ευρωπαϊκά προϊόντα, θα οδηγήσει σε μείωση της ζήτησης τους και, έτσι, μείωση της παραγωγής στην Ευρώπη.
Σε αυτήν την περίπτωση, η μεγαλύτερη ζημιά για την ελληνική οικονομία θα είναι έμμεση, όπως έχει παραδεχτεί η ΤτΕ αλλά και το ΥΠΟΙΚ.
Και αυτό γιατί οι ελληνικές εξαγωγές κατευθύνονται προπαντός στην ΕΕ και έτσι μία ύφεση στην ΕΕ θα πλήξει την ελληνική παραγωγή, οδηγώντας την -σύμφωνα με ορισμένες άτυπες αλλά έγκυρες – προβλέψεις σε ρυθμούς ανάπτυξης λίγο πάνω από το μηδέν.
Υπενθυμίζεται πως ο προϋπολογισμός του 2025 έχει βασιστεί σε μία ανάπτυξη του ΑΕΠ της τάξεως περίπου του 2,5%.
Αυτό σημαίνει πως ενδεχόμενη αναθεώρηση προς τα κάτω της πρόβλεψης για την ανάπτυξη, θα οδηγούσε σε αναθεώρηση προς τα κάτω και των δημοσιονομικών προβλέψεων. Κατά την παρουσίαση του Μεσοπροθέσμου Προγράμματος της Ελλάδας, το φθινόπωρο του 2024, η ηγεσία του ΥΠΟΙΚ, ανέφερε πως το εν λόγω πρόγραμμα, βάσει του νέου Συμφώνου Σταθερότητας, είναι διαμορφωμένο έτσι ώστε να αντέχει και στις «κακές μέρες», δηλαδή και σε περίπτωση ύφεσης ή χαμηλότερης ανάπτυξης.
Αυτή η εξασφάλιση, βέβαια, αφορά μόνο το ποσό της αύξησης των δαπανών, το οποίο είναι «κλειδωμένο» και σε περίπτωση πχ ύφεσης.
Δεν αφορά, όμως, τις δημοσιονομικές δυνατότητες της χώρας χωρίς να λαμβάνει υπόψιν κάποιος την προβλεπόμενη -από το Μεσοπρόθεσμο Πρόγραμμα – αύξηση των δαπανών (πχ για άμυνα, συντάξεις), αλλά και την παραπέρα μείωση φόρων την οποία έχει υποσχεθεί η κυβέρνηση.
Με απλά λόγια, είναι να αναρωτιέται κανείς, αν το ποσό που έχει κλειδώσει για αύξηση δαπανών το 2025 ή το 2026, θα μείνει ως έχει ως προς την «κατεύθυνση» του, σε περίπτωση που αποκλίνει κάποιο σκέλος της εκτέλεσης του υπόλοιπου προϋπολογισμού. Να σημειωθεί εδώ πως τα 2/3 της αύξησης αφορούν την άμυνα (Μπελαρά,κλπ) και την αύξηση των συντάξεων.
Οι αμυντικές παραγγελίες φέρονται να είναι ανελαστικές (και όπως θα δούμε παρακάτω ολοένα και περισσότερο αναγκαίες για την αμυντική θωράκιση της ΕΕ), ενώ για τις συντάξεις φαίνεται να μην είναι, ειδικά να λάβει κανείς υπόψιν του πως το ύψος της αύξησης τους το 2026 θα καθοριστεί κατά το ήμισυ από το ποσοστό αύξησης του ΑΕΠ (το οποίο απειλείται -και – λόγω δασμών, αλλά όχι μόνο).
2. Την ίδια ώρα που η ΕΕ μπορεί να βρεθεί σε ύφεση, λόγω αύξησης δασμών των ΗΠΑ, και άρα σε χαμηλότερα φορολογικά έσοδα, η Κομισιόν σπεύδει να δώσει οικονομική στήριξη στην Ουκρανία, αλλά και ενεργοποιήσει σχέδιο αύξησης των δαπανών για την άμυνα, προκειμένου να κλείσει το κενό που ενδέχεται να αφήσει πίσω της πιθανή μείωση της στρατιωτικής παρουσίας των ΗΠΑ στην γηραιά ήπειρο.
Το ακριβές σχέδιο για την ενίσχυση της ευρωπαϊκής άμυνας δεν έχει ακόμα ανακοινωθεί, αλλά σύμφωνα με τις διαρροές στον ευρωπαϊκό τύπο, προβλέπει το «συμμάζεμα» κάθε υπολειπόμενου πόρου από τα διάφορα κοινοτικά ταμεία κλπ και ενδεχομένως την έκδοση ενός κοινού ευρωπαϊκού αμυντικού ομολόγου.
Επειδή, όμως, όλα τα κοινοτικά εγχειρήματα, προϋποθέτουν μια σειρά συνήθως χρονοβόρες και γραφειοκρατικά δύσκολες διαδικασίες, ένα θα πρέπει να θεωρείται πιο βέβαιο, πιο άμεσο ενδεχόμενο: Την αύξηση των δαπανών κάθε κράτους – μέλους της ΕΕ για την άμυνα. Η υπόσχεση της φον ντερ Λάιεν για εξαίρεση των αμυντικών δαπανών από το σύμφωνο σταθερότητας δεν θα πρέπει να γεμίζει αισιοδοξία τις κυβερνήσεις στην ΕΕ (μαζί και την Ελλάδα), καθώς κάτι τέτοιο ισοδυναμεί με αύξηση του δανεισμού τους και άρα του χρέους τους.
Και αυτό μάλιστα (προσοχή!) χωρίς να είναι δεδομένου ότι κάτι τέτοιο θα γίνει «εύκολα», δηλαδή φθηνά, καθώς ορισμένοι αναλυτές ήδη αναφέρουν πως οι διεθνείς αγορές ίσως δεν δείξουν ιδιαίτερο ενθουσιασμό να δανείσουν μία ΕΕ (η οποία εξακολουθεί να είναι χρηματοοικονομικά διασπασμένη, καθώς η ένωση αγορών και τραπεζών τρέχει με ρυθμούς χελώνας), καθώς αυτή εξοπλίζεται για πιθανό… πόλεμο (με τη Ρωσία), γεγονός που από μόνο του σε καμία περίπτωση δεν μπορεί να γεμίζει …σιγουριά όσους θέλουν να επενδύσουν σε ένα ευρωπαϊκό ομόλογο.
Στο πεδίο αυτό, δηλαδή το αμυντικό, η Ελλάδα, λέγεται, πως θα ξεκινήσει από «καλή αφετηρία», καθώς έχει ήδη το υψηλότερο ποσοστό αμυντικών δαπανών στην ΕΕ.
Ωστόσο, είναι δύσκολο είναι να φανταστεί κανείς πως αυτό θα μείνει ως έχει. Αν μη τι άλλο, η διατήρηση του θα εκτοπίσει ενδεχομένως άλλες δαπάνες, εν μέσω αυξανόμενων οικονομικών – δημοσιονομικών πιέσεων.
Στις δαπάνες αυτές, δεν θα πρέπει να περιλαμβάνει μόνο τις τακτικές, αλλά και τις «έκτακτες», πχ για τη συνέχιση της στήριξης των νοικοκυριών και των επιχειρήσεων στο ενεργειακό πεδίο, η οποία δεν φαίνεται να τελειώνει αυτό το μήνα, όπως ήλπιζε η κυβέρνηση.
Όλοι παράγοντες, πολιτικοί και κλιματικοί, δείχνουν πως το διάλειμμα της άνοιξης (ως προς τις υψηλές τιμές ηλεκτρικού ρεύματος) μπορεί να χαθεί και έτσι θα πάμε «απευθείας» σε άλλο ένα καυτό καλοκαίρι.
Υψηλές τιμές ενέργειας, όμως, θα σημάνουν και παραπέρα «αντίσταση» των πληθωριστικών τάσεων (μαζί και την «αντίσταση» για ταχεία μείωση επιτοκίων) και άρα μείωσης των πραγματικών εισοδημάτων των πλατιών κοινωνικών στρωμάτων και παραπέρα αύξηση των εμφανών πλέον «εσωτερικών» πιέσεων για αυξήσεις μισθών, συντάξεων και επιδομάτων, την ώρα που στο σκέλος των δεύτερων η κυβέρνηση κινείται σε μία κατεύθυνση «εξορθολογισμού» τους.
To άρθρο Σε κλοιό αμερικανικών δασμών και αμυντικών δαπανών το οικονομικό πρόγραμμα της κυβέρνησης δημοσιεύτηκε στο NewsIT .
