Στον αέρα εκατομμύρια Ουκρανοί πρόσφυγες στην Ε.Ε.
Εκατομμύρια Ουκρανοί πρόσφυγες στην Ε.Ε. κινδυνεύουν να δουν το νομικό τους καθεστώς να καταρρέει σε περίπτωση συμφωνίας κατάπαυσης του πυρός με τη Ρωσία, καθώς έως τώρα δεν υπάρχει σαφές σχέδιο που θα τους επιτρέψει να παραμείνουν στις χώρες που τους φιλοξενούν.
Από την αρχή του πολέμου, τον Φεβρουάριο του 2022, η Οδηγία Προσωρινής Προστασίας (TPD) της Ε.Ε. υπήρξε νομική σανίδα σωτηρίας για σχεδόν 4,3 εκατομμύρια Ουκρανούς που απέκτησαν το δικαίωμα να ζουν, να εργάζονται και να έχουν πρόσβαση σε υπηρεσίες, με τους περισσότερους να εγκαθίστανται στην Πολωνία, τη Γερμανία, την Τσεχία και τη Σλοβακία.
Πρόσφατες έρευνες δείχνουν ότι ο αριθμός των προσφύγων που σχεδιάζουν να επιστρέψουν στην Ουκρανία μειώνεται. Τα στοιχεία της Ύπατης Αρμοστείας των Ηνωμένων Εθνών για τους Πρόσφυγες (UNHCR) δείχνουν μείωση σε 65% το 2024 από 77% το προηγούμενο έτος, ενώ το μερίδιο των αναποφάσιστων αυξήθηκε στο 24% το 2024 από 18%, και αυτοί που λένε ότι δεν υπάρχει περίπτωση να επιστρέψουν έχουν υπερδιπλασιαστεί –στο 11% από 5%.
Αλλά με τις συνομιλίες για κατάπαυση του πυρός να συνεχίζονται, το ενιαίο δίχτυ ασφαλείας που τους προστάτευε κινδυνεύει να διαλυθεί, αφήνοντας τις χώρες υποδοχής να αποφασίσουν μεμονωμένα τη στάση τους, συζήτηση δύσκολη σε ένα μπλοκ που συχνά παραλύει από τις συζητήσεις για τη μετανάστευση.
Το TPD, που ονομάστηκε «η ωραία κοιμωμένη» του συστήματος ασύλου της Ε.Ε. και παρέμεινε σε αχρηστία από την υιοθέτησή του το 2001 μέχρι την έναρξη του πολέμου στην Ουκρανία έχει προς το παρόν παραταθεί έως τον Μάρτιο του 2026, υπερβαίνοντας κατά πολύ το αρχικό του πλαίσιο, το οποίο επέτρεπε μια περίοδο προστασίας δύο ετών με πιθανή ανανέωση ενός έτους.
Θα μπορούσαν να υπάρξουν και πάλι μελλοντικές επεκτάσεις, σύμφωνα με τον αναπληρωτή διευθυντή του Ευρωπαϊκού Ινστιτούτου Πολιτικής Μετανάστευσης, ωστόσο ο προσωρινός χαρακτήρας της οδηγίας δημιουργεί μειονεκτήματα για τους Ουκρανούς και τα επίπεδα προστασίας διαφέρουν επίσης ανά χώρα.
Σύμφωνα με πληροφορίες ήδη οι αρμόδιοι εξετάζουν τα επόμενα βήματα, συμπεριλαμβανομένου του «αν θα επεκταθεί ή όχι» η προσωρινή προστασία. Ο Τσέχος κεντροδεξιός υπουργός Εσωτερικών Βιτ Ρακουσάν, επιβεβαίωσε ότι η Τσεχία, μαζί με τη Γερμανία συμμετέχουν ενεργά στη διαμόρφωση μιας κοινής απάντησης υπό την πολωνική Προεδρία. «Αλλά οι συγκεκριμένοι όροι δεν έχουν ακόμη συζητηθεί» τόνισε, σύμφωνα με το Euraktiv, που αναφέρει πως το θέμα αναμένεται να εξεταστεί στο επόμενο Συμβούλιο Εσωτερικών Υποθέσεων τον Ιούνιο, σύμφωνα με το Euractiv.
Οποιαδήποτε απόφαση τερματισμού της προσωρινής προστασίας θα χρειαστεί συμφωνία από όλα τα κράτη μέλη, επιβεβαίωσε η εκπρόσωπος του υπουργείου Εσωτερικών της Τσεχίας, προσθέτοντας ότι αναμένουν μια κοινή θέση της Ε.Ε. να επιτευχθεί το επόμενο διάστημα.
