Στο κράτος και στους μεγάλους κλάδους τα «κλειδιά» για την εξάπλωση των συλλογικών συμβάσεων και αυξήσεων

Στα χέρια του κράτους αναμένεται να περάσει η εξάπλωση των κλαδικών συλλογικών συμβάσεων και αυξήσεων στους μισθούς από το 2026.

Μπορεί – με το νόμο Κεραμέως του 2024 – να αποτελεί μέρος του εργασιακού θεσμικού πλαισίου της χώρας η υποχρέωση διαμόρφωση ενός σχεδίου δράσης (από το κράτος) μετά από διαβούλευση με τους κοινωνικούς εταίρους με στόχο την ενθάρρυνση των συλλογικών συμβάσεων (και έτσι την αύξηση των μισθών), αλλά τα κρίσιμα εργαλεία αυτού του σχεδίου δεν έχουν ακόμη καθοριστεί.

Θα καθοριστούν με νόμο που ετοιμάζει το υπουργείο Εργασίας για το φθινόπωρο του 2025 για την ενθάρρυνση των συλλογικών διαπραγματεύσεων και έτσι την υπογραφή κλαδικών συλλογικών συμβάσεων, οι οποίες θα προβλέπουν αυξήσεις στους μισθούς πάνω από τον κατώτατο μισθό.

Ο επερχόμενος νόμος για τις συλλογικές διαπραγματεύσεις θα αποτελέσει το «βασικό κορμό» του εθνικού σχεδίου δράσης για την σταδιακή αύξηση της συνδικαλιστικής κάλυψης στην Ελλάδα (κατ’ εφαρμογή της σχετικής κοινοτικής οδηγίας η οποία ισχύει για όλα τα κράτη – μέλη της ΕΕ) στο 80% της εργατικής τάξης.

Σήμερα, το ποσοστό της συνδικαλιστικής κάλυψης ανέρχεται στο πενιχρό 20% περίπου. Ο δημόσιος διάλογος, έως τώρα, έχει επικεντρωθεί ιδίως στο ποσοστό προκειμένου να κηρυχθεί υποχρεωτική – επεκτάσιμη μία κλαδική συλλογική σύμβαση. Με βάση το νόμο Χατζηδάκη (20212), το ποσοστό ανέρχεται στο 50%.

Τι σημαίνει αυτό; Ότι για να έχει υποχρεωτική εφαρμογή στα μη μέλη μίας εργοδοτικής ένωσης που υπογράφει κλαδική συλλογική σύμβαση, θα πρέπει στις επιχειρήσεις – μέλη της εν λόγω εργοδοτικής ένωσης να απασχολείται το 50% των εργαζομένων του κλάδου και έτσι να θεωρείται αντιπροσωπευτική αυτή η σύμβαση…

Αυτό το υψηλό ποσοστό σε συνδυασμό με τα φορτωμένα με μια σειρά γραφειοκρατικές ρήτρες Μητρώα συνδικαλιστικών οργανώσεων (εργοδοτών και εργαζομένων) στα οποία δεν έχει ακόμα εγγραφεί η απόλυτη πλειοψηφία τους, αποτελεί, σύμφωνα με κύκλους της αγοράς, τους βασικότερους λόγους για τη μη εξάπλωση των κλαδικών συμβάσεων.

Ωστόσο, πηγές του newsit.gr με πολύ καλή γνώση των συλλογικών διαπραγματεύσεων αλλά και των διεργασιών στο Υπ. Εργασίας, επισημαίνουν δύο κρίσιμα ζητήματα:

1. Ακόμα και να μειωνόταν το παραπάνω ποσοστό της ρήτρας αντιπροσωπευτικότητας, π.χ. στο 40% ή ακόμα και στο 30%, δεν θα οδηγούμασταν αυτόματα σε μία μαζική εξάπλωση των κλαδικών συμβάσεων.

Και αυτό γιατί, θα μπορούσε να υπάρξει κύμα αποχώρησης των επιχειρήσεων από τις κλαδικές εργοδοτικές ενώσεις και πάλι οι επιχειρήσεις – μέλη τους να μην συγκέντρωναν το 40% ή το 30% των εργαζομένων του κλάδου.

Έτσι, η «μπάλα» πέφτει στα χέρια του κράτους: Τι θα κάνει σε αυτήν την περίπτωση για να υπογραφούν συλλογικές συμβάσεις; Η μία πρόταση που βρίσκεται στο τραπέζι είναι να ενισχυθεί ο παρεμβατικός ρόλος του Οργανισμού Μεσολάβησης και Διαιτησίας. Υπενθυμίζεται πως με το νόμο που πέρασε η παρούσα κυβέρνηση, καταργήθηκε η δυνατότητα μονομερούς προσφυγής των εργαζομένων ή των εργοδοτών στον ΟΜΕΔ για την υπογραφή συλλογικής σύμβασης και απαιτείται διμερής προσφυγή.

Αν και δεν εξετάζεται η επιστροφή στο προηγούμενο καθεστώς, στο τραπέζι βρίσκεται να μπορεί να είναι πιο παρεμβατικός ο ΟΜΕΔ στην υπογραφή κλαδικών συλλογικών συμβάσεων και αυξήσεων λαμβάνοντας υπόψην όχι μόνο τα αιτήματα των εργοδοτών και των εργαζομένων ενός κλάδου, αλλά και τα στοιχεία της οικονομίας με βάση τους νέους μηχανισμούς άντλησης δεδομένων τους οποίους θα ετοιμάσει το κράτος (βάσει νόμου Κεραμέως, 2024).

Εξάλλου, η κοινοτική οδηγία την οποία ενσωμάτωσε η κυβέρνηση το 2024 αφήνει σαφές περιθώριο για «επιβολή» συλλογικής σύμβασης από το κράτος, μετά από διαβούλευση με τους κοινωνικούς εταίρους (σε περίπτωση που οι κοινωνικοί εταίροι δεν τα βρουν μεταξύ τους).

2. Το δεύτερο ζήτημα τίθεται ως εξής: Ακόμα και αν δημιουργούνταν οι θεσμικοί και κοινωνικές προϋποθέσεις για την εξάπλωση των κλαδικών συλλογικών συμβάσεων, πως θα φτάσει η Ελλάδα στο στόχο της συνδικαλιστικής κάλυψης του 80% ξεκινώντας από το 20%; Πρόκειται για τετραπλασιασμό του σχετικού ποσοστού!

Σε σχέση με αυτό το ερώτημα, οι ίδιες πηγές του newsit.gr αναφέρουν πως σε αυτό μπορούν να συμβάλλουν δύο κλάδοι στους οποίους απασχολούνται μαζικά οι εργαζόμενοι στην Ελλάδα:

Ο ένας κλάδος είναι εκείνος του λιανεμπορίου και ο άλλος των ιδιωτικών υπαλλήλων. Σχετικές κλαδικές, εργατικές και εργοδοτικές ενώσεις, υπάρχουν. Μένει, λοιπόν, να βάλουν μπροστά για να υπογράψουν συλλογικές συμβάσεις, επισημαίνουν οι ίδιες πηγές.

To άρθρο Στο κράτος και στους μεγάλους κλάδους τα «κλειδιά» για την εξάπλωση των συλλογικών συμβάσεων και αυξήσεων δημοσιεύτηκε στο NewsIT .