Ταξίδι στην Καππαδοκία
Πολιτιστικό και ορειβατικό ταξίδι στην Καππαδοκία της Κεντρικής Τουρκίας, οργανωμένο από το γραφείο ταξιδίων Sunflight Θεσσαλονίκης έκανε από 25 έως 31 Αυγ. 2024 ο γράφων με την συντροφιά δύο γυναικών φίλων του.
Το ταξίδι αυτό σε μέρη που κάποτε άνθισε και πρόκοψε ο Ελληνισμός ήδη από τα χρόνια του Μεγάλου Αλεξάνδρου ήταν προορισμός από πολύν χρόνον και είχε σκοπό την γνωριμία με ένα μέρος σπάνιου γεωφυσικού ενδιαφέροντος, δεδομένου οτι η Καππαδοκία διαθέτει τεράστιο αριθμό στηλών που σχηματίστηκαν από εκρήξεις ηφαιστείων πριν εκατομμύρια χρόνια, γνωστών ως οι ”καμινάδες της Καππαδοκίας” με υπόσκαφες πολιτείες και υπολείμματα του τεράστιου βυζαντινού πολιτισμού και σπουδαία Ιστορία που χάνεται στα βάθη των αιώνων.
Η ίδια η Καππαδοκία οφείλει το όνομά της στην αρχαία περσική ονομασία της περιοχής Κατπατούπκα, η χώρα των θαυμασίων αλόγων. Επίσης, ως ορειβάτης είχα στόχο την ανάβαση στην κορυφή του όρους Αργαίος (σήμερα Ερτσιγές) που με τα 3.918 μέτρα του δεσπόζει της πεδιάδας της πρωτεύουσας Καισάρειας (σήμερα Καϊσερί) και τροφοδοτεί αυτήν με ύδωρ, σήμα κατατεθέν όλης της Κεντρικής Τουρκίας.
Το ταξίδι άρχισε με προσγείωση την 08.00π.μ. της 25 Αυγ. στο διεθνές αεροδρόμιο της μεγάλης πρωτεύουσας Άγκυρας. Μας υποδέχθηκε ο οδηγός μας, άνθρωπος φιλέλλην, γνώστης της φιλοσοφίας των αρχαίων, ο οποίος με διαβεβαίωσε οτι οι δύο λαοί μας έχουν την ίδια ακριβώς κουλτούρα και πρότεινε να αποκτήσει κάθε Τούρκος την ελληνική υπηκοότητα και κάθε Έλληνας την τουρκική. Εντυπωσιακή όντως πρότασις, πλην όμως προτίμησα να μην απαντήσω. Με διαβεβαίωσε επίσης οτι οι Βρετανοί ευθύνονται για τον πόλεμο Ελλάδας-Τουρκίας το 1919-1922. Εντυπωσιακή άποψις, η οποία απαλλάσσει πολλούς από τις ευθύνες τους, στην οποία επίσης προτίμησα να μην απαντήσω.
Την ίδια άποψη είχε και ένας ξενοδόχος στο ταξίδι μας, πράγμα που σημαίνει οτι πράγματι στην Τουρκία υπάρχει ευρέως διαδεδομένη η αντίληψη οτι οι Βρετανοί ευθύνονται για το πόλεμο αυτόν. Ακολούθως και με μισθωμένο αυτοκίνητο επισκεφθήκαμε πρώτα το Μουσείο Ανατολικών Πολιτισμών, έργο του προέδρου Ρετσέπ Ταγίπ Ερντογάν, όπου εκτίθενται ευρήματα όλων των πολιτισμών της Κεντρικής Ανατολίας από τα χρόνια των Χετταίων (1750-1200 π. Χ.) μέχρι τα ελληνιστικά χρόνια (330-30 π.Χ.). Οι Χετταίοι, λαός αμφισβητούμενης προέλευσης δημιούργησαν ισχυρή αυτοκρατορία στην Ανατολία, πλην όμως δεν ήταν ναυτικός λαός και δεν επεκτάθηκαν στα παράλια.
Ήταν σε συνεχή σύγκρουση με την Αίγυπτο των Φαραώ για αιώνες για τον έλεγχο όλης της Μέσης Ανατολής με ισόπαλο αποτέλεσμα. Καταστράφηκαν περί το 1200 π. Χ. από επιδρομή των Λαών της Θάλασσας (λαοί που προήρχοντο από τις παραθαλάσσιες περιοχές του σημερινού Πόντου και της Κολχίδος), οι οποίοι με την σειρά τους καταστράφηκαν στην εκστρατεία εναντίον της Αιγύπτου (οι ημέτεροι Μυκηναίοι βοήθησαν τα μάλα τους Αιγυπτίους να απαλλαγούν από τους Λαούς της Θάλασσας με αντάλλαγμα πολύν χρυσόν, τον πρώτον που εισήχθη στην Ελλάδα και στόλισε τις ”χρυσοφόρες Μυκήνες” κατά Όμηρον).
Οι Χετταίοι δημιούργησαν λαμπρό πολιτισμό με γλυπτική, κεραμική, αγγειοπλαστική, κοσμητική με χαρακτηριστικό τους τεράστιους λέοντες που κοσμούν ακόμη όχι μόνο το μουσείο, αλλά και τα ερείπια της πρωτεύουσας αυτών Χατούσα, ΒΑ της Άγκυρας. Τα εργαλεία και τα όπλα της εποχής ήταν χάλκινα και η γραφή τους μια μορφή σφηνοειδούς, φανερά επηρεασμένης από αυτήν της Μεσοποταμίας (σημερινό Ιράκ), της πρώτης στον κόσμο. Η θρησκεία πολυθεϊστική με υπέρτατη θεά την Κυβέλη, θεά της Γης. Τον πολιτισμό και το κράτος των Χετταίων διεδέχθησαν τα κράτη και οι πολιτισμοί των Ουραρτού στα ανατολικά και της Φρυγίας στα κεντρικά με πρωτεύουσα το Γόρδιον.
Οι πολιτισμοί αυτοί συνέχισαν το έργο των Χετταίων με αιχμή την εξελιγμένη μεταλλουργική του σιδήρου και την αρχιτεκτονική. Σφίγγες με κεφαλή ανθρώπων και σώμα λεόντων άρχισαν να φιλοτεχνούνται. Τα κράτη αυτά κατακτήθηκαν από τους Πέρσες του Κύρου του Μεγάλου περί τον 6ον αιώνα π. Χ., οι οποίοι με την σειρά τους συνέχισαν τον τεχνικό πολιτισμό. Εντύπωση προκαλεί το γεγονός οτι τα αγγεία της εποχής (900-600 π. Χ. είναι γεωμετρικού ρυθμού, πανομοιότυπα με τα αγγεία της ελληνικής Γεωμετρικής Εποχής, πράγμα που αποδεικνύει την επίδραση του πολιτισμού της Ανατολίας στον ελληνικό χώρο κατά τον λεγόμενο Ελληνικό Μεσαίωνα, δηλαδή την περίοδο από την κατάρρευση του μυκηναϊκού πολιτισμού μέχρι την κλασική εποχή (1100-500 π.Χ.).
Ακολούθως επισκεφθήκαμε το Κάστρο της Αγκυρας, έργο των Γαλατών, οι οποίοι μετά την επιδρομή στην Ρώμη και στην Ελλάδα και την εκδίωξή τους από εκεί, εγκαταστάθηκαν στην Κεντρική Ανατολία τον 3ο αιώνα π. Χ. μέχρι τον πλήρη εξελληνισμό τους κατά τα ελληνιστικά χρόνια. Ο Σελτζούκος σουλτάνος Αλπαρσλάν, νικητής για την μοιραία για τον Ελληνισμό και τον Αρμενισμό Μάχης του Ματζικέρτ το 1071, οπότε οι Τούρκοι εισήλθαν στην Ανατολία, έκανε προσωρινή πρωτεύουσα την Άγκυρα μέχρι το 1097, οπότε η πρωτεύουσα των Σελτζούκων Τούρκων μετεφέρθη στο Ικόνιο (σημερινή Κόνυα) το 1097.
Ο Οθωμανός σουλτάνος Ορχάν το 1366 κατέλαβε την Άγκυρα και κατέλυσε το κράτος των Σελτζούκων, ενσωματώνοντας αυτό στην αναδυόμενη Οθωμανική Αυτοκρατορία, διατηρώντας την Αγκυρα ως στρατιωτικό κέντρο, μέχρι τα χρόνια της Τουρκικής Δημοκρατίας, οπότε ανακηρύχθηκε πρωτεύουσα του κράτους. Η Άγκυρα είναι σύγχρονη πόλη, όχι όμως ιδιαίτερης ομορφιάς με κάποιους ουρανοξύστες και κτίρια μεσογειακού τύπου σαν τα δικά μας.
Η περιήγηση στην Άγκυρα έκλεισε-κατ’απαίτηση και των δύο γυναικών – με επίσκεψη στο Μαυσωλείο του Κεμάλ Ατατούρκ, ιδρυτή του σύγχρονου τουρκικού κράτους, αναμορφωτή της τουρκικής κοινωνίας, Πατέρα των Τούρκων και Σωτήρα της Πατρίδας σε μια εποχή που η Τουρκία περνούσε τις δυσκολώτερες στιγμές της Ιστορίας της. Ο Κεμάλ αποτελεί αντικείμενο λατρείας για όλους τους Τούρκους και μεγάλης εκτίμησης από όλους τους Μουσουλμάνους όπου γης.
Το Μαυσωλείο είναι σε υπερυψωμένο σημείο που δεσπόζει της Αγκυρας, φυλάσσεται καλώς, είναι εντυπωσιακό και απέναντι ευρίσκεται το Μουσείο Πολέμου και Ανεξαρτησίας, όπου παρουσιάζεται η πολεμική δράση του Μουσταφά Κεμάλ από το 1915 (εκστρατεία της Καλλίπολης) μέχρι την κατάληψη της Σμύρνης και την εκδίωξη του Ελληνικού Στρατού από τα εδάφη της Ανατολίας. Ο γράφων γνωρίζει όλη την αχλύ της προπαγάνδας και την εχθρική διάθεση των Ελλήνων εναντίον του εχθρού που μας νίκησε απλώς υπερασπιζόμενος την πατρίδα του. Στην προπαγάνδα όμως εμπεριέχεται πάντα μα πάντα ψέμα. Εναντίον του Κεμάλ έχουν γραφεί και ειπωθεί πολλά, πλην όμως δεν ανταποκρίνονται στην πραγματικότητα, τουλάχιστον τα χειρότερα από όσα του καταμαρτυρούν .
Ο Κεμάλ ΔΕΝ κράτησε ποτέ στα χέρια του αίμα αθώο. Ο Κεμάλ ήταν επικεφαλής ενός πειθαρχημένου στρατού, ΔΕΝ ήλεγχε όμως τους ατάκτους Τσέτες Κούρδους, δημιούργημα του Κόκκινου Σουλτάνου Αμπντούλ Χαμίτ που από χρόνια πριν πριν αλώνιζαν την χώρα (άτακτος σημαίνει άτακτος). Όπως είπε μια Σμυρνιά, ”δεν ήταν οι Τούρκοι, παιδί μου, οι Τσέτες ήτανε”. Ο Κεμάλ ήταν άνθρωπος ανωτέρου ήθους και αρετής (Κεμάλ στα τουρκικά σημαίνει Τέλειος) και ο γράφων, ακούγοντας την φωνή του Σοφοκλή στο έργο του ”Αίας”, τοποθετεί την αρετή πάνω από την εχθρότητα και αποτίει στον άνδρα τον οφειλόμενο σεβασμό, τον οποίον οφείλει κάθε άνθρωπος δικαιοσύνης, λογικής και αρετής. Οι μέγιστοι ηγέτες Μουσταφά Κεμάλ και Ελευθέριος Βενιζέλος άνοιξαν τον δρόμο για τους δύο γειτονικούς λαούς δίνοντας τα χέρια και υπογράφοντας το Σύμφωνο Ελληνο-Τουρκικής Φιλίας, αιώνιο οδηγό στις μεταξύ μας σχέσεις.
Την 25 Αυγ. το μεσημέρι πήραμε το λεωφορείο για την Καισάρεια, όπου φθάσαμε αργά το βράδυ. Η Καισάρεια, πόλις ιδρυθείσα από τους Ρωμαίους τον 2ον αιώνα π. Χ. ως στρατιωτικό κέντρο ελέγχου της Κεντρικής Μικράς Ασίας, μιας σημαντικότατης επαρχίας που με τους πόρους της έτρεφε όλη την Αυτοκρατορία τους, είναι μεγάλη και αποτελεί πρωτεύουσα της Καππαδοκίας. Από την ρωμαϊκή περίοδο έμεινε στην πόλη ένα κάστρο εντός του οποίου λειτουργεί σήμερα αγορά.
Κατά την διαδρομή είχαμε την ευκαιρία να παρατηρήσουμε τον τρόπο ζωής των κατοίκων της υπαίθρου της Κεντρικής Τουρκίας και τις καλλιέργειές τους. Λοιπόν, τα χωριά είναι εντυπωσιακά περιποιημένα, αρχοντικά και πεντακάθαρα και οι καλλιέργειες διαφόρων ειδών σε χώμα εύφορο. Ο πρόεδρος Ερντογάν εδώ κράτησε τις υποσχέσεις του.
Έθεσε όλη την Τουρκία σε καθεστώς γενικής και πλήρους καθαριότητος και παρήγγειλε στους αγρότες να καλλιεργήσουν και το τελευταίο στρέμμα γης, εξασφαλίζοντας για την χώρα του την απαραίτητη σιτάρκεια.
Η 26 Αυγ. ήταν για εμένα ημέρα ανάβασης στο όρος Ερτσιγές, που στα αρχαία και βυζαντινά χρόνια ήταν γνωστό με το όνομα Αργαίος, βουνό όπου κατά την παράδοση ο Άγιος Γεώργιος σκότωσε τον δράκοντα. Το όρος Αργαίος είναι το υψηλότερο αρχαίο ηφαίστειο στην κεντρική Ανατολία και δεσπόζει της Καισάρειας που απέχει 26 χλμ. από αυτό με τα 3917 μέτρα του. Τον χειμώνα είναι διάσημο χιονοδρομικό κέντρο. Με μισθωμένο αυτοκίνητο έφθασα στην βάση του βουνού όπου ξεκινά ο αναβατήρας (λιφτ) στα 2209μ. την 08.35 όπου με πληροφόρησαν οτι το λιφτ θα ξεκινούσε δύο ώρες μετά. Με δεδομένο οτι το αυτοκίνητο θα με έπαιρνε την 17.00 συνειδητοποίησα πρώτον οτι δεν μπορούσα να φθάσω στην κορυφή σ’αυτό το χρονικό διάστημα και δεύτερον οτι έπρεπε να ξεκινήσω αμέσως.
Το Ερτσιγές είναι πετρώδες με μικρές πέτρες που σε κάποια σημεία εμποδίζουν την άνοδο και καταλήγει σε αιχμηρούς βράχους τύπου Άλπεων. Τα χρώματα, ιδίως κοντά στην κορυφή παίρνουν διάφορες αποχρώσεις του μαύρου και του καφέ, χαρακτηριστικά των ηφαιστείων και είναι παντελώς απογυμνωμένο από δένδρα. Η ημέρα ήταν καλή και μόνο σε μεγαλύτερο υψόμετρο υπήρχε ομίχλη, πράγμα επικίνδυνο για ορειβάτη και μάλιστα μόνον του. ‘
‘Για την Ελλάδα ρε γαμώτο” είπα και ξεκίνησα αποφασισμένος να φθάσω όσο ψηλά μπορώ σε καθεστώς απόλυτης ερημιάς (wilderness το αποκαλούν αυτό οι Άγγλοι). Την 13.30 ήμουν με σκληρή ανάβαση και δύο διαλειμματάκια των 5’ στην προκορφή του Ερτσιγές απέναντι από τον βράχο Οργκούτς Καγιά σε υψόμετρο 3820 μέτρων καλύπτοντας υψομετρική διαφορά 1600 μέτρων σε 5 ώρες. Για την κορυφή, η οποία ευρίσκεται όπισθεν του τεράστιου βράχου θα χρειαζόμουν τουλάχιστον άλλες δυόμισυ ώρες τις οποίες δεν είχα (ας όψεται η μη λειτουργία του λιφτ, το οποίο θα μου έδινε ως κέρδος 550 μέτρα υψομετρική διαφορά). Η πίεση του χρόνου μου επέβαλε άμεση αποχώρηση, διότι αλλιώς θα με προλάμβανε η νύκτα, πράγμα άκρως επικίνδυνο σ’αυτό το βουνό, ακόμη και για τον πιο παλαβό ορειβάτη. Την 16.30 ήμουν στην βάση, συμπληρώνοντας 8 ώρες πορείας, από όπου σε λίγο ο οδηγός με οδήγησε στην Καισάρεια την οποία γνώρισα μόνο με νυκτερινή βόλτα (ευτυχώς είδα τουλάχιστον το ρωμαϊκό κάστρο).
Την 27 Αυγ. επιτέλους φθάσαμε στην καρδιά της Καππαδοκίας, στην γραφική μικρή πόλη Γκόρεμε, την οποία προτιμούν πολλοί τουρίστες. Η Γκόρεμε είναι κτισμένη ανάμεσα σε στήλες βράχου που αποκαλούνται ”οι καμινάδες της Καππαδοκίας”. Αυτές δημιουργήθηκαν πριν εκαστομμύρια χρόνια από εκρήξεις ηφαιστείων και στο επάνω μέρος ως καπελάκι είναι ό’τι απέμεινε από την λάβα και στην κυρίως στήλη είναι ό’τι απέμεινε από την ηφαιστειακή τέφρα.
Μετά τις εκρήξεις μια τεράστια λίμνη αναδύθηκε και σκέπασε μέγα μέρος της σημερινής Καππαδοκίας. Όταν αποσύρθηκαν τα νερά απέμειναν οι στήλες λεπτότερες. Είναι πετρώματα ασβεστολιθικά, εύκολα στο σκάψιμο και στο σκάλισμα, γι’αυτό και οι ντόπιοι από τα αρχαία χρόνια τα έσκαβαν προκειμένου να τα μετατρέψουν σε κατοικίες, συνήθως διώροφες, δροσερές το θέρος και προστατευτικές από το ψύχος του χειμώνα. Κάποιες τέτοιες κατοικίες χρησιμοποιούνται ακόμη και όσες ενοικιάζονται σε ξένους, τα ενοίκια είναι πανάκριβα.
Την 27 Αυγ. μετά την απαραίτητη περιήγηση στην ωραιότατη πόλη και περί το απόγευμα παρακολουθήσαμε ένα από τα εντυπωσιακότερα θεάματα της ζωής μας, την τελετουργία και τον περιστρεφόμενο χορό αληθινών Δερβίσηδων. Τι είναι αυτοί; Το όνομα δερβίσης έχει γίνει στην Ελλάδα θύμα παρεξήγησης και απίστευτων ανόητων ερμηνειών. Δερβίσης είναι αραβική λέξη και σημαίνει ιεραπόστολος του Ισλάμ, κάτι σαν τους κοσμοκαλόγερους της Ορθόδοξης Εκκλησίας. Η κάστα τους δημιουργήθηκε στην Μικρά Ασία μαζί με την είσοδο σ’αυτήν των Σελτζούκων Τούρκων μετά το έτος 1071 και διατηρήθηκε και από τους Οθωμανούς Σουλτάνους.
Οι Οθωμανοί πριν κατακτήσουν έναν τόπο έστελναν πρώτα εκεί τους δερβίσηδες για να προετοιμάσουν πνευματικά τους κατοίκους για την επερχόμενη αλλαγή. Ειρήνη και αγάπη ήταν και παραμένει έως σήμερα η κεντρική διδασκαλία των δερβίσηδων, αντιπροσωπεύοντας την καθόλου ριζοσπαστική και πλέον ειρηνική εκδοχή της μουσουλμανικής θρησκείας. Οι Οθωμανοί με την απίστευτη ευφυϊα και οξυδέρκεια που διέθεταν την εποχή εκείνη κυριάρχησαν στους μικρασιατικούς λαούς με δύο πολιτικές.
Η μία ήταν η ΑΝΟΧΗ στα πιστεύματα και στον τρόπο ζωής του καθενός και ο σεβασμός της περιουσίας των αντί ενός μικρού χαρατσίου και η άλλη ήταν η διάδοση της πίστης οτι ο Θεός είναι ΕΝΑΣ, θέτοντας οριστικό τέλος στις θρησκευτικές διαμάχες, αιρέσεις και αμφισβητήσεις του μικρασιατικού Χριστιανισμού σχετικά με την φύση του Ιησού Χριστού, οι οποίες αμφισβητήσεις επιζούσαν στα πνεύματα των λαών της Μικράς Ασίας, παρά την οριστική για την Εκκλησία υιοθέτηση του Δόγματος από αιώνες.
Κατόπιν όλων αυτών ο εκτουρκισμός και η ισλαμοποίηση πολλών κατοίκων της Ανατολίας διαφόρων εθνικοτήτων, αγανακτισμένων από την φορομπηξία των Βυζαντινών της Κωνσταντινούπολης και από την αδυναμία τους να υπερασπιστούν τους υπηκόους τους, ήταν μια μάλλον εύκολη υπόθεση για τους Οθωμανούς, δεδομένου μάλιστα οτι ήδη οι Σελτζούκοι πριν δύο αιώνες είχαν μετατρέψει με τον ίδιο τρόπο την κεντρο- ανατολική Μικρά Ασία από χώρα κυρίως χριστιανική σε κυρίως μουσουλμανική.
Οι δερβίσηδες είναι ακόμη ομάδα πιστών που ακολουθεί την οδό της ανθρώπινης τελειοποίησης υιοθετώντας συγκεκριμένο τελετουργικό γεμάτο συμβολισμούς. Ο χορός τους είναι κυκλικός συμβολίζοντας την αέναη κυκλική κίνηση του αίματος στο σώμα, των διαφόρων σωματιδίων σε αντιστοίχιση με την αέναη κίνηση των άστρων. Επομένως η κυκλική χορευτική κίνηση είναι η ίδια η πορεία της ζωής, την οποία ο Θεός την θέλει κυκλική.
Η υπέρβαση του ”εγώ” συμβολίζεται με την λευκή στολή τους που στην Ανατολή είναι το χρώμα του πένθους και σημαίνει το σάβανο του ”εγώ”, επομένως του εγωϊσμού. Στροβιλιζόμενοι υψώνουν την δεξιά χείρα ανοιχτή προς τον ουρανό για να λάβουν την αγάπη και ειρήνη του Θεού και έχουν την αριστερά στραμμένη προς τα κάτω για να μεταφέρουν την αγάπη και ειρήνη στους ανθρώπους. Τα ιερά λόγια είναι σε τρεις γλώσσες, την περσική, την αραβική και την τουρκική. Απίστευτη εμπειρία.
Οι δύο επόμενες ημέρες 28 και 29 Αυγ. ήταν αφιερωμένες στην περιήγηση των αξιοθέατων στην καρδιά της Καππαδοκίας πέριξ του Γκόρεμε κινούμενοι πάντα ανάμεσα από τις λεγόμενες ”νεραϊδοκαμινάδες” της Καππαδοκίας. Είχα τον χρόνο να κάνω και μια ημίωρη διαδρομή ανάμεσα σ’αυτές. Οι υπόσκαφες πολιτείες ήταν επινόηση ανάγκης των Χετταίων για την προστασία από επιδημίες ή εχθρικές επιδρομές. Την 28 Αυγ, επισκεφθήκαμε μια τέτοια πολιτεία, όπου στην είσοδο είχαν σταύλο για τα ζώα και ακολούθως υπήρχαν χώροι για τρόφιμα, νερό και οίνο. Ο οίνος χρησίμευε όχι μόνο για την ηρεμία του πνεύματος, αλλά και διότι ένα μέρος αλκοόλ απομακρύνει τα βακτήρια από το νερό.
Χώροι ύπνου και μαγειρέματος υπήρχαν επίσης, όπως και μηχανισμοί άμυνας και παγίδευσης του εχθρού. Εντυπωσιακές είναι επίσης και οι βυζαντινές εκκλησίες, σκαμένες σε βράχους με ό’τι απέμεινε από τις αγιογραφίες τους. Η Καππαδοκία υπήρξε η πατρίς των Πατέρων της Εκκλησίας Βασιλείου του Μεγάλου, Γρηγορίου Νύσσης και Γρηγορίου Ναζιανζηνού, πολλών άλλων αγίων και τόπος μαρτυρίου του Αγίου Γεωργίου. Οι τρεις φωστήρες της ανθρωπότητας τον 4ο αιώνα είχαν ελληνική παιδεία και πήραν από την αρχαία ελληνική σκέψη ό’τι προσαρμοζόταν στον Χριστιανισμό. Δεν είναι τυχαίο οτι από αυτών την διδασκαλία και μετά δημιουργήθηκε η έννοια του Ελληνο-χριστιανικού πολιτισμού.
Δεν είναι τυχαίο οτι για τον Έλληνα της εποχής μόνο ένα μικρό πνευματικό άλμα χρειαζόταν για να μεταπηδήσει από την αρχαία φιλοσοφία στον Χριστιανισμό, τον οποίον ενστερνίστηκε συνειδητά σε αντίθεση με τους βαρβάρους της μετα-ρωμαϊκής Δύσης, οι οποίοι συνήθως εγίνοντο επιφανειακά χριστιανοί κατόπιν διαταγών των ρηγάδων τους. Οι χαώδεις διαφορές Παπισμού και Ορθοδοξίας κατά τον Μεσαίωνα αποδεικνύουν του λόγου το αληθές και είναι αλήθεια οτι στους Καππαδόκες ιεράρχες η Εκκλησία μας οφείλει πολλά. Την 29 Αυγ. λίαν πρωί πραγματοποιήσαμε πτήση με αερόστατο κινούμενο με ζεστό αέρα, δραστηριότητα αξεπέραστης ομορφιάς με θέα την όλη Καππαδοκία, θέαμα ανεπανάληπτο και κάτι που κάνουν όλοι οι επισκέπτες αυτής της περιοχής γεμίζοντας με μπαλόνια τον πρωϊνό ουρανό.
Ακολούθως ξεκινήσαμε για την δεύτερη εκδρομή. Έξω από το Γκόρεμε θαυμάσαμε σε περιοχή νεραϊδικαμινάδων την περίφημη κοιλάδα των περιστεριών, η οποία είναι κατάφυτη. Ακολούθως επισκεφθήκαμε την κοιλάδα Ιλχάρα που σχηματίστηκε από την έκρηξη του ηφαιστείου το οποίο σήμερα είναι το όρος Χασάν, βάθους 175μέτρων και που διαβρέχεται από τον ωραιότατο ποταμό Μεντενίζ. Μετά την επίσκεψη σε μια άλλη υπόσκαφη πολιτεία μας δόθηκε η ευκαιρία να επισκεφθούμε ένα από τα σπουδαιότερα υπαίθρια μουσεία όλου του κόσμου, την Σελιμέ Κατεντράλι, βυζαντινές εκκλησίες με υπολείμματα αγιογραφιών με την σπουδαιότερη να είναι η περίφημη Σκοτεινή Εκκλησία, η οποία φωτιζόμενη από έναν μόνο φεγγίτη έχει σχεδόν άθικτες τις ανυπολόγιστης αξίας αγιογραφίες της, εκκλησίες σκαμμένες στους βράχους από Έλληνες μοναχούς των οποίων η απέραντη πίστη δημιούργησε κάποτε αυτό το μεγαλούργημα.
Η Σελιμέ Κατεντράλι μετετράπη επί Οθωμανών σε καραβάν σεράϊ, κόμβος εμπορίου με πλήρη εξοπλισμό κουζινών και υπνωτηρίων, σήμερα όλα αυτά ένα ανοιχτό μουσείο. Η ημέρα έκλεισε με τουρκική βραδυά χορού στην γειτονική πόλη Άβανος με τραγούδια και χορούς από όλες τις κουλτούρες της Ανατολίας, χορούς ποντιακούς, καυκασιανούς, τουρκικούς, ακόμη και δυτικούς. Η εκδήλωση έκλεισε με χορούς της κοιλιάς, έναν χορό χαρακτηριστικό της κουλτούρας όλης της Ανατολής που καμία δυτική γυναίκα δεν μπορεί να πετύχει.
Την 30 Αυγ. αναχωρήσαμε για το Ικόνιο, σήμερα Κόνυα, τελευταία πόλη της εκδρομής. Κατά την αναχώρηση από το ξενοδοχείο είχαμε την ευκαιρία να διαπιστώσουμε για μια ακόμη φορά την σπάνια κουλτούρα της Ανατολής. Ο ξενοδόχος έχυσε στην εξώπορτα νερό ως κατευόδιο, ”να πας σαν το νερό”. Στο ΚΤΕΛ του Γκόρεμε ένας νεαρός φιλούσε τα χέρια του πατέρα και του θείου του πριν επιβιβαστεί. Εικόνες άγνωστες σε μας και σε όλη την Δύση.
Η Κόνυα υπήρξε από το 1097 πρωτεύουσα των Σελτζούκων Τούρκων, των πρώτων που πάτησαν πόδι στην μέχρι τότε βυζαντινή Μικρά Ασία. Είναι πόλις ωραία και γραφική με σφύζουσα αγορά και με κόσμο άκρως συντηρητικό, σπάνια βλέπει εκεί κανείς γυναίκες ξεσκέπαστες. Είναι ξακουστή για το περίφημο Ιεροδιδασκαλείο του Μεβλανά Ρουμί, ενός Πέρση ιεροδιδασκάλου, ιδρυτή του Τάγματος των Δερβίσηδων τον 12ο αιώνα επί Σελτζούκων. Δίπλα στο ιεροδιδασκαλείο (μεντρεσέ, τουρκιστί) υπάρχει εντυπωσιακό τζαμί με Κοράνια παλαιών αιώνων, ανεκτίμητης αξίας, αντίστοιχα των ημετέρων Ευαγγελίων στο Άγιον Όρος.
Οι μαθητές του Μεβλανά, ο οποίος θεωρείται από τους μεγαλυτέρους Αγίους (Αζίζ) της μωαμεθανικής θρησκείας υποβάλλοντο σε δοκιμασίες και μόνον όταν και αν καταπίεζαν τα ελαττώματά τους και αποδέχοντο την αγάπη και ειρήνη του Θεού εγίνοντο Δερβίσηδες. Δεν έπρεπε να επιτίθενται σε κανέναν, ούτε να ομιλούν εναντίον κανενός με κακά λόγια. Η ανοχή στην πίστη των άλλων, βασική εντολή του Προφήτη Μωάμεθ, ήταν και βασική εντολή προς όλους τους ιεραποστόλους της σχολής Μεβλανά.
Την περιήγηση στην πόλη έκλεισε η επίσκεψη στην Ακρόπολη, έργο των πρώτων Σελτζούκων σουλτάνων με ό’τι απέμεινε από το περιμετρικό τείχος και με το εντός αυτού τζαμί να έχει κολώνες από ελληνικούς, ρωμαϊκούς και βυζαντινούς ναούς που σήμερα δεν υπάρχουν πια. Η Κόνυα διαθέτει σελτζουκικά τζαμιά των αρχών του 13ου αιώνα εξαιρετικής αρχιτεκτονικής που αποδεικνύει πόσο επηρεάστηκαν οι πρώτοι Τούρκοι της Ανατολίας από τον αραβικό και βυζαντινό τεχνικό πολιτισμό.
Οι Έλληνες των επαρχιών Καππαδοκίας και Ικονίου έφυγαν με την ανταλλαγή πληθυσμών ανενόχλητοι και χωρίς απώλειες από τους Τούρκους, επειδή κατά την περίοδο των αναταραχών (1914-1922) δεν στράφηκαν εναντίον τους. Το αντίθετο δυστυχώς συνέβη με τους Πόντιους στον βορρά, οι οποίοι κάνοντας λανθασμένη, όπως απεδείχθη εκτίμηση της κατάστασης, προτίμησαν να συμμαχήσουν με τον ρωσικό στρατό εισβολής την περίοδο 1916-1919, διέπραξαν ωμότητες εναντίον του άμαχου τουρκικού πληθυσμού, ηττήθησαν και επλήρωσαν το τίμημα. Αυτά.
Αναχωρήσαμε από την χώρα την 31 Αυγ. πλήρεις εικόνων, εντυπώσεων και γνώσεων. Αξέχαστη θα μας μείνει για μια ακόμη φορά η αξεπέραστη τουρκική φιλοξενία και η κουλτούρα αυτού του λαού, πράγμα που οδηγεί τους επισκέπτες αυτής της χώρας να θέλουν να την επισκεφθούν ξανά και ξανά.
Ο γράφων δεν παρατήρησε το παραμικρό ίχνος εχθρότητας απέναντι στους Έλληνες εκ μέρους των Τούρκων που συνάντησα, θα έλεγα οτι φιλία μόνο βρήκα. Ας είναι πάντα οδηγός στις σχέσεις μας η φιλία Κεμάλ Ατατούρκ και Ελευθερίου Βενιζέλου παραγνωρίζοντας διαφορές που στην ουσία δεν υπάρχουν. Μέχρι τότε, ειρήνη σοι, ω Ανατολία.
Ιωάννης Ξηρός
