Τι σημαίνει η ενεργοποίηση της ρήτρας διαφυγής για την Ελλάδα

Τα χαρτιά της άνοιξε η Κομισιόν χθες (19.3.2025) σε σχέση με το πως θα εφαρμοστεί η ενεργοποίηση των εθνικών ρητρών διαφυγής για τις αμυντικές δαπάνες για τις χώρες – μέλη της ΕΕ.

Η Λευκή Βίβλος της Κομισιόν για την ενίσχυση της άμυνας (η οποία πέφτει σήμερα στο τραπέζι στη Σύνοδο Κορυφής σήμερα, 20 Μαρτίου και αύριο 21 Μαρτίου 2025),  προτείνει τη συντονισμένη ενεργοποίηση της ρήτρας εθνικής διαφυγής από όλα τα κράτη μέλη για να απελευθερωθεί πρόσθετη ευελιξία για υψηλότερες αμυντικές δαπάνες. 

Παραπέρα, διευκρινίζει πως η ευελιξία θα επιτρέψει μια απόκλιση από τη συμφωνηθείσα διαδρομή δαπανών ισοδύναμη με την αύξηση των αμυντικών δαπανών (συμπεριλαμβανομένων τόσο των επενδύσεων όσο και των τρεχουσών δαπανών) από το 2021.

Επίσης, αναφέρεται πως εξετάζεται περίοδος τεσσάρων ετών (με δυνατότητα επέκτασης). Χάρη σε αυτήν την ευελιξία, τα κράτη μέλη θα μπορούσαν να κινητοποιήσουν πρόσθετες αμυντικές δαπάνες έως και 1,5% του ΑΕΠ.

Με άλλα λόγια τρία είναι τα σημεία για την ενεργοποίηση της ρήτρας διαφυγής:

• Θα αφορά μόνο τις αμυντικές δαπάνες (και όχι άλλες δαπάνες, πχ κοινωνικές κλπ.)
• Θα μπορεί να εξαιρεθεί από τον κανόνα του ελλείμματος αύξηση των αμυντικών δαπανών (όχι το σύνολο των αμυντικών δαπανών) η οποία αντιστοιχεί έως και στο 1,5% του ΑΕΠ.
• Επισημαίνεται επίσης πως η εξαίρεση θα αφορά την «αύξηση» των αμυντικών δαπανών (ως ποσοστό του ΑΕΠ) και όχι τις αμυντικές δαπάνες ως σύνολο (ως ποσοστό του ΑΕΠ).
• Η αύξηση που θα λαμβάνεται υπόψη (όπως προαναφέρθηκε) θα μετράται ως ποσοστό του ΑΕΠ και όχι ως απόλυτο ποσό (σε εκατομμύρια ή δις. ευρώ).
• Η εξαίρεση αυτή θα μπορεί να γίνεται για την επόμενη 4ετία, δηλαδή για το διάστημα 2025 – 2028, με ενδεχόμενη επέκταση της για διάστημα πέραν της 4ετίας, δηλαδή και πέρα από το 2028.
• Η μέτρηση της αύξησης έως 1,5% του ΑΕΠ θα ξεκινήσει από το 2021, δηλαδή θα εξεταστεί η μεταβολή της αύξησης των αμυντικών δαπανών (ως ποσοστό του ΑΕΠ).

Κύκλοι των Βρυξελλών ανέφεραν χθες πως:

• Η εξαίρεση της αύξησης των αμυντικών δαπανών ως ποσοστό του ΑΕΠ με έτος αναφοράς το 2021 θα είναι ανεξάρτητη από το ποσοστό των δαπανών για την άμυνα κάθε χώρας.
• Η εξαίρεση της αύξησης των αμυντικών δαπανών ως ποσοστό του ΑΕΠ (μέχρι του σημείου του 1,5%) θα ισχύει κάθε χρόνο.

Σύμφωνα με ορισμένες πρώτες ανεπιβεβαίωτες εκτιμήσεις αναλυτών με βάση την πορεία των αμυντικών δαπανών της Ελλάδας ως ποσοστό του ΑΕΠ την περίοδο 2021- 2025, προκύπτει μία αύξηση 0,3% του ΑΕΠ, την περίοδο 2021-2022 και άλλη μία αύξηση 0,3% του ΑΕΠ την περίοδο 2023 – 2024. Δηλαδή συνολικά 0,6% του ΑΕΠ.

Ωστόσο, το ΥΠΟΙΚ δεν έχει ακόμα τοποθετηθεί επί του θέματος, ενώ μένουν να διευκρινιστούν από πλευράς ΕΕ και άλλες κρίσιμες λεπτομέρειες, όπως για παράδειγμα στη βάση ποιου ΑΕΠ, θα υπολογιστούν οι εξαιρέσεις (οι οποίες θα αύξαναν το δημοσιονομικό χώρο για νέες εισοδηματικές ελαφρύνσεις), καθώς αν αυτές οι ελαφρύνσεις θα τρέξουν σταδιακά ή εφάπαξ.

To άρθρο Τι σημαίνει η ενεργοποίηση της ρήτρας διαφυγής για την Ελλάδα δημοσιεύτηκε στο NewsIT .