Το Ισραήλ έχει «δεύτερες σκέψεις» για το χτύπημα στα πυρηνικά του Ιράν – Ο φόβος της αποτυχίας και ο ρόλος των ΗΠΑ

Το Ισραήλ οραματίζεται εδώ και καιρό μια στρατιωτική επίθεση στις πυρηνικές εγκαταστάσεις του Ιράν, όμως πολλοί παράγοντες σε Μέση Ανατολή, ΗΠΑ και Ευρώπη αναρωτιούνται τώρα αν έφτασε αυτή η στιγμή.

Οι New York Times σε εκτενές ρεπορτάζ ανέφερε ότι αξιωματούχοι στις Ηνωμένες Πολιτείες και την Ευρώπη πιστεύουν ότι το Ισραήλ φαίνεται να προετοιμάζεται για ένα πιθανό χτύπημα, ακόμη και όταν η κυβέρνηση Τραμπ επιδιώκει μια συμφωνία με το Ιράν για τον περιορισμό του πυρηνικού του προγράμματος.

Μια ισραηλινή επίθεση θα κινδύνευε να πυροδοτήσει έναν περιφερειακό πόλεμο που θα μπορούσε να παρασύρει τις ΗΠΑ, οι οποίες απέσυραν ορισμένους διπλωμάτες και προσωπικό από τη Μέση Ανατολή αυτή την εβδομάδα, φοβούμενες ένα ιρανικό χτύπημα αντιποίνων.

Ο πρόεδρος Τραμπ έχει προειδοποιήσει τον πρωθυπουργό του Ισραήλ Μπενιαμίν Νετανιάχου να μην επιτεθεί στο Ιράν, αυξάνοντας τις εντάσεις μεταξύ των δύο ηγετών.

Εξακολουθεί να μην είναι σαφές εάν οι αυξημένες εντάσεις αντικατοπτρίζουν ένα πραγματικό ισραηλινό σχέδιο για την πραγματοποίηση επίθεσης ή αποτελούν μια προσπάθεια για να επηρεαστούν οι πυρηνικές συνομιλίες μεταξύ των Ηνωμένων Πολιτειών και του Ιράν.

Γιατί μπορεί το Ισραήλ να επιτεθεί τώρα;

Το Ισραήλ είναι από καιρό αποφασισμένο να εμποδίσει το Ιράν, τον πιο σφοδρό εχθρό του, να αποκτήσει πυρηνικό όπλο. Από την άνοδο της Ισλαμικής Δημοκρατίας στα τέλη της δεκαετίας του 1970, οι ηγέτες του Ιράν έχουν επανειλημμένα υποσχεθεί να καταστρέψουν το Ισραήλ.

Το πυρηνικό πρόγραμμα του Ιράν έχει προχωρήσει σημαντικά την τελευταία δεκαετία, λένε οι αναλυτές. Τώρα βρίσκεται στα πρόθυρα να είναι σε θέση να κατασκευάσει αρκετό πυρηνικό υλικό για να τροφοδοτήσει 10 πυρηνικά όπλα, αν και η παραγωγή μιας χρησιμοποιήσιμης βόμβας θα απαιτούσε πιθανότατα πολλούς περισσότερους μήνες.

Την Πέμπτη, ο Διεθνής Οργανισμός Ατομικής Ενέργειας δήλωσε ότι το Ιράν δεν συμμορφώνεται με τις υποχρεώσεις του όσον αφορά τη μη διάδοση των πυρηνικών όπλων – η πρώτη τέτοια μομφή εδώ και δύο δεκαετίες. Το Ιράν καταδίκασε την ψηφοφορία, λέγοντας ότι «αμφισβητεί πλήρως την αξιοπιστία και το κύρος» του πυρηνικού παρατηρητή.

Αλλά το Ιράν έχει αποδυναμωθεί από τότε που η Χαμάς εξαπέλυσε την επίθεση κατά του Ισραήλ στις 7 Οκτωβρίου 2023, η οποία πυροδότησε τον πόλεμο στη Γάζα. Η Χαμάς και η Χεζμπολάχ, οι οποίες υποστηρίζονται από το Ιράν, έχουν αποδεκατιστεί στους πολέμους τους με το Ισραήλ.

Ο Νετανιάχου έχει υποστηρίξει κατ’ ιδίαν ότι η «αδυναμία» του Ιράν δεν θα διαρκέσει πολύ, πράγμα που σημαίνει ότι το Ισραήλ έχει ένα περιορισμένο παράθυρο για να εξαπολύσει επίθεση.

Ποια είναι η κατάσταση των πυρηνικών συνομιλιών ΗΠΑ-Ιράν;

Οι Αμερικανοί και οι Ιρανοί διαπραγματευτές σχεδίαζαν να συναντηθούν την Κυριακή στο Ομάν για έναν έκτο γύρο συνομιλιών σχετικά με το πυρηνικό πρόγραμμα του Ιράν. Οι δύο πλευρές έχουν περιέλθει σε αδιέξοδο σχετικά με το αν το Ιράν θα πρέπει να μπορεί να συνεχίσει να εμπλουτίζει ουράνιο εντός των συνόρων του.

Κατά τη διάρκεια της πρώτης θητείας του, ο κ. Τραμπ απέσυρε τις Ηνωμένες Πολιτείες από την πυρηνική συμφωνία του 2015 με το Ιράν που είχε υπογράψει ο Μπαράκ Ομπάμα, χλευάζοντας τη συμφωνία ως «μονόπλευρη». Αυτή τη φορά, φαίνεται ότι επιθυμεί να αποφύγει να εμπλακεί σε μια σύγκρουση μεγάλης κλίμακας στη Μέση Ανατολή.

Νωρίτερα αυτή την εβδομάδα, ο κ. Τραμπ δήλωσε ότι το Ιράν είχε υιοθετήσει μια «απαράδεκτη» διαπραγματευτική θέση και υποβάθμισε τις προοπτικές μιας συμφωνίας. «Γίνομαι όλο και λιγότερο σίγουρος γι’ αυτό», δήλωσε στην εφημερίδα New York Post σε ένα podcast την Τετάρτη. «Φαίνεται ότι καθυστερούν και νομίζω ότι αυτό είναι κρίμα».

Παρόλα αυτά, ο κ. Τραμπ έχει προειδοποιήσει τον κ. Νετανιάχου πολλές φορές να μην επιτεθεί στις πυρηνικές εγκαταστάσεις του Ιράν όσο οι συνομιλίες βρίσκονται σε εξέλιξη. «Του είπα ότι αυτό θα ήταν ακατάλληλο να το κάνει αυτή τη στιγμή, επειδή είμαστε πολύ κοντά σε μια λύση», δήλωσε ο κ. Τραμπ τον Μάιο.

Γιατί το Ισραήλ και το Ιράν μισιούνται;

Το Ιράν και το Ισραήλ είναι εχθροί εδώ και δεκαετίες. Το Ιράν έχει υποστηρίξει ένα πλέγμα παραστρατιωτικών ομάδων, συμπεριλαμβανομένης της Χεζμπολάχ στον Λίβανο και της Χαμάς στη Γάζα, για να πιέσει το Ισραήλ σε πολλαπλά μέτωπα. Το Ισραήλ έχει βομβαρδίσει τοποθεσίες στη Συρία και έχει δολοφονήσει Ιρανούς πυρηνικούς επιστήμονες.

Τον τελευταίο χρόνο, ο σκιώδης πόλεμός τους έχει γίνει φανερός. Τον Απρίλιο του 2024, το Ισραήλ δολοφόνησε Ιρανούς επικεφαλής ασφαλείας σε αεροπορική επιδρομή στη Συρία, με αποτέλεσμα το Ιράν να εκτοξεύσει εκατοντάδες μη επανδρωμένα αεροσκάφη και πυραύλους στο Ισραήλ. Το Ισραήλ ανταπέδωσε αργότερα τα πυρά του στο Ιράν.

Αρκετούς μήνες αργότερα, το Ιράν εκτόξευσε περισσότερους από 150 πυραύλους κατά του Ισραήλ ως απάντηση στη δολοφονία του Χασάν Νασράλα, του ηγέτη της Χεζμπολάχ, στο Λίβανο, και στη δολοφονία του Ισμαήλ Χανίγια, του ηγέτη της Χαμάς, στην Τεχεράνη. Το Ισραήλ ανταπέδωσε βομβαρδίζοντας εκ νέου την εναέρια άμυνα του Ιράν.

Οι επιθέσεις του Ισραήλ έχουν ουσιαστικά εξουδετερώσει τέσσερα συστήματα αεράμυνας S-300 που είχε αγοράσει το Ιράν από τη Ρωσία, δήλωσαν Ιρανοί και Ισραηλινοί αξιωματούχοι, συμπεριλαμβανομένου ενός κοντά στη Νατάνζ, μια πόλη στο κεντρικό Ιράν που είναι κρίσιμη για το πυρηνικό πρόγραμμα της χώρας.

Θα μπορούσε το Ισραήλ να τα καταφέρει μόνο του;

Το Ισραήλ διαθέτει εξελιγμένες στρατιωτικές δυνατότητες. Αλλά στρατιωτικοί αναλυτές λένε ότι η καταστροφή του πυρηνικού προγράμματος του Ιράν θα ήταν δύσκολη, ακόμη και για μία από τις ισχυρότερες δυνάμεις στη Μέση Ανατολή, και πιθανώς θα απαιτούσε αμερικανική στρατιωτική υποστήριξη.

Προηγούμενα ισραηλινά σχέδια επίθεσης στο Ιράν στηρίχθηκαν σε μεγάλο βαθμό στην υποστήριξη των ΗΠΑ. Το Ισραήλ ελπίζει επίσης ότι οι αμερικανικές δυνάμεις θα υπερασπιστούν το Ισραήλ από τα ιρανικά αντίποινα, τα οποία αναμένεται να είναι άμεσα και δυναμικά.

Τα αεροπλάνα του Ισραήλ θα πρέπει να πετάξουν μεγάλες αποστάσεις για να πλήξουν το Ιράν. Σε παρόμοιες επιθέσεις, όπως αυτές εναντίον των Χούτι στην Υεμένη, οι ισραηλινές δυνάμεις έχουν πετάξει περισσότερα από 1.000 μίλια, χρησιμοποιώντας δεκάδες μαχητικά αεροσκάφη που έπρεπε να ανεφοδιαστούν στη μέση της πτήσης. Το Ισραήλ έχει διεξάγει τέτοιες επιχειρήσεις και στο παρελθόν, αλλά μια μαζική επίθεση θα δοκίμαζε το εύρος των πόρων του.

Οι ειδικοί λένε ότι η καταστροφή όλων των πυρηνικών εγκαταστάσεων του Ιράν – ορισμένες από τις οποίες βρίσκονται σε ισχυρά ενισχυμένες υπόγειες εγκαταστάσεις κάτω από βουνά – θα απαιτούσε εξαιρετικά ισχυρά πυρομαχικά. Οι Ηνωμένες Πολιτείες έχουν μέχρι στιγμής αρνηθεί τα ισραηλινά αιτήματα για την παροχή της μεγαλύτερης βόμβας στο οπλοστάσιό τους, μιας «βόμβας-καταστροφέα» 30.000 λιβρών.

Και αν ένα ισραηλινό χτύπημα αποτύχει να εξαλείψει τις πυρηνικές δυνατότητες του Ιράν, θα μπορούσε να οδηγήσει το οπλικό πρόγραμμα βαθύτερα στο υπέδαφος, οδηγώντας το Ιράν να αποκλείσει τους λίγους πυρηνικούς επιθεωρητές που εξακολουθούν να έχουν τακτική, αν και περιορισμένη, πρόσβαση στις κύριες εγκαταστάσεις του.

Ένα ισραηλινό χτύπημα θα μπορούσε επίσης να ωθήσει τους ηγέτες του Ιράν να αποφασίσουν επιτέλους να αγωνιστούν για μια βόμβα – τη γραμμή που οι μουλάδες και οι στρατηγοί του έχουν, για σχεδόν ένα τέταρτο του αιώνα, σταματήσει να διασχίζουν.

To άρθρο Το Ισραήλ έχει «δεύτερες σκέψεις» για το χτύπημα στα πυρηνικά του Ιράν – Ο φόβος της αποτυχίας και ο ρόλος των ΗΠΑ δημοσιεύτηκε στο NewsIT .