Φωτιές στην Ελλάδα: Πόσα πληρώνει ετησίως η χώρα για τις πυρκαγιές

Ενώ η λαίλαπα των πυρκαγιών χτυπά και πάλι τα τελευταία 24ωρα την χώρα, σε Αχαΐα, Αιτωλοακαρνανία, Ήπειρο, Χίο, Ζάκυνθο κ.α. (και νωρίτερα μόνο φέτος σε Κύθηρα, Αττική, Μεσσηνία, Κρήτη, Εύβοια κοκ) το οικονομικό κόστος ακόμα είναι δύσκολο να υπολογιστεί, καθώς προέχει η προστασία των ζωών. 

Αλλά οι πυρκαγιές και εν γένει οι φυσικές καταστροφές δεν είναι φετινό φαινόμενο. Επί δεκαετίες η Ελλάδα βλέπει τα δάση της να καίγονται κάθε καλοκαίρι, ενώ η απότομη επιδείνωση των κλιματικών συνθηκών έχουν θέσει την Μεσόγειο, και την χώρα μας ακόμη περισσότερο, στο «μάτι του κυκλώνα», αναγορεύοντας την «φωτιά» σε ένα από τους βασικούς κινδύνους για την ελληνική κοινωνία και οικονομία.

Το ερώτημα που διαμορφώνεται είναι ξεκάθαρο, «πόσο μας κοστίζουν κάθε χρόνο οι φυσικές καταστροφές και πού κατευθύνονται τα δημόσια κονδύλια για καταστολή και πρόληψη»;

Η ευρύτερη εικόνα δείχνει πως οι οικονομικές απώλειες από ακραία καιρικά φαινόμενα είναι εξαιρετικά μεταβλητές, ενώ οι δαπάνες από τον κρατικό προϋπολογισμό, αν και έχουν γίνει σημαντικά βήματα τα τελευταία δύο χρόνια, ακόμη υπολείπονται των αναγκαίων, κρίνοντας εκ του αποτελέσματος.

Πόσο κοστίζουν οι φυσικές καταστροφές

Δεν υπάρχει μία σταθερή τιμή ετήσιων ζημιών, καθώς η χώρα μας έχει φτάσει σε χρονιές αιχμής να έχει ζημιές που ξεπερνούν τα 2 – 3 δισ. ευρώ. Χαρακτηριστικές περιπτώσεις οι καταστροφικές πυρκαγιές του 2007 με συνολικές ζημιές που έχουν αποτιμηθεί μεταξύ 1,9 και 3 δισ. ευρώ από τις επίσημες εκτιμήσεις, καθώς και οι πλημμύρες του Daniel το 2023 που ενεργοποίησαν ενίσχυση από το Ταμείο Αλληλεγγύης της ΕΕ.

Μόνο από τον συγκεκριμένο μηχανισμό προτάθηκε για την Ελλάδα χρηματοδότηση 101,5 εκατ. ευρώ, ενταγμένη σε πακέτο άνω του 1 δισ. για πληγείσες χώρες. Η μεγάλη εικόνα από τα ευρωπαϊκά στοιχεία παραμένει ίδια, συγκαταλέγοντας την Ελλάδα στις πιο εκτεθειμένες χώρες της ΕΕ.

Τι δαπανούμε για πυρόσβεση και πρόληψη

Για το 2025, ο προϋπολογισμός του Υπουργείου Κλιματικής Κρίσης και Πολιτικής Προστασίας ανέρχεται σε 1.221.116.000 ευρώ (760,1 εκατ. στον Τακτικό Προϋπολογισμό και 461 εκατ. στο ΠΔΕ). Στον «κουμπαρά» αυτόν βρίσκονται το Πυροσβεστικό Σώμα, η πολιτική προστασία και οι επενδύσεις σε εξοπλισμό και υποδομές.

ΟΟΣΑ και επίσημα στοιχεία δείχνουν διαχρονική κλίση των δαπανών προς την καταστολή παρά στην πρόληψη, με τη δημόσια χρηματοδότηση του Πυροσβεστικού Σώματος να φτάνει περίπου τα 330 – 398 εκατ. ευρώ ετησίως την περίοδο 2010 – 2017, ενώ η Δασική Υπηρεσία λάμβανε 83 – 116 εκατ.

Στην αεροπυρόσβεση, «τρέχει» μίσθωση 49 πτητικών μέσων για την πενταετία 2025 – 2029 με συνολικό κόστος 580 εκατ., ενώ εγκρίθηκε η αγορά 7 DHC-515 (τα γνωστά Canadair) με 361 εκατ. ευρώ και παραδόσεις 2027 – 2030 (τα 2 στο ευρωπαϊκό απόθεμα rescEU).

Το rescEU μειώνει τον εθνικό λογαριασμό, χρηματοδοτώντας 100% τα μόνιμα μέσα, 100% τα μεταφορικά και περίπου 75% τα επιχειρησιακά σε αναπτύξεις εντός ΕΕ. Σε άλλα κόστη, υπάρχει προαναγγελία για 1,25 εκατ. ευρώ για επιβραδυντικό υγρό, προμήθειες οχημάτων και UAV (μεταξύ άλλων δωρεά ΔΕΔΔΗΕ 6 εκατ. για 80 UAV), και 2.500 εποχικοί πυροσβέστες το 2025.

Συνολικά, το 2025 η πολιτική προστασία διαμορφώνεται στα 1,221 δισ. ευρώ, με την πυρόσβεση να παραμένει ο μεγάλος υποδοχέας πόρων ενώ η ενίσχυση της πρόληψης έχει ξεκινήσει, αλλά θέλει συνέχεια.

Συγκεκριμένα, την τελευταία διετία «τρέχουν» στοχευμένα κονδύλια, μεταξύ άλλων μέσω του Ταμείου Ανάκαμψης, στο πλαίσιο του Εθνικού Σχεδίου Αναδάσωσης – AntiNero για καθαρισμούς καύσιμης ύλης, αντιδιαβρωτικά και αντιπλημμυρικά έργα, όμως τόσο ο ΟΟΣΑ όσο και το Ευρωπαϊκό Ελεγκτικό Συνέδριο επισημαίνουν ότι η πρόληψη πρέπει να «κλειδώσει» ως σταθερή ροή επενδύσεων και όχι ως ευκαιριακές δαπάνες, καθώς και να είναι περισσότερο στοχευμένη στην επικαιροποίηση χαρτών κινδύνου, κριτήρια ιεράρχησης, μέτρηση αποτελεσματικότητας και βιωσιμότητα δράσεων και μετά τη λήξη των πόρων του RRF.

Τι δαπανάμε για εξοπλισμούς

Με τις δαπάνες για την πολιτική προστασία να ανέρχονται σε περίπου 1,2 δισ. ευρώ, είναι χρήσιμη μία σύγκριση με τον τομέα της Άμυνας, καθώς η Ελλάδα παραμένει ψηλά στην λίστα των χωρών του ΝΑΤΟ που δαπανούν τα περισσότερα.

Στον κρατικό προϋπολογισμό του 2025, το υπουργείο Εθνικής Άμυνας έχει εγγεγραμμένα 6,13 δισ. ευρώ (6,061 δισ. Τακτικός + 69 εκατ. ΠΔΕ), ενώ παράλληλα «τρέχει» πολυετές πρόγραμμα εκσυγχρονισμού περίπου 30 δισ. ευρώ ως το 2036 – από υποβρύχια και μη επανδρωμένα μέχρι αντιαεροπορικό – anti-drone «Achilles Shield», αναβαθμίσεις φρεγατών και αεροσκαφών και πιθανές νέες προμήθειες.

Συν τοις άλλοις, το νέο πλαίσιο που ενέκριναν οι σύμμαχοι στο ΝΑΤΟ στην Χάγη τον Ιούνιο, θέτει δεκαετή προγραμματισμό έως το 2035 για δαπάνες μέχρι 5% του ΑΕΠ, με διακριτό στόχο 3,5% για καθαρά στρατιωτικές δαπάνες και 1,5% για ευρύτερες επενδύσεις στην ασφάλεια, υποδομές κλπ.

Με τον κρατικό προϋπολογισμό να προβλέπει 6,13 δισ. ευρώ για την Άμυνα, και με την κυβερνητική εκτίμηση του ονομαστικού ΑΕΠ για φέτος να ανέρχεται περίπου στα 242 δισ. ευρώ (ενώ το πολυετές πρόγραμμα εξοπλισμών έχει ανέβει πλέον κοντά στα 30 δισ. ευρώ έως το 2036, μετά και το αιτούμενο δάνειο 1,2 δισ. από το SAFE), ο στόχος 5% του ΝΑΤΟ θα ισοδυναμούσε με περίπου 12,12 δισ. ευρώ ετησίως.

Άρα, από τα φετινά 6,13 δισ. μέχρι το 5% θα απαιτούνταν επιπλέον 6 δισ. ευρώ τον χρόνο. Σε σχέση με την Πολιτική Προστασία η αναλογία σήμερα είναι περίπου 1 προς 5 και, αν πηγαίναμε στο 5%, θα πλησίαζε το 1 προς 10.

Με απλά λόγια, και βάσει των στόχων του ΝΑΤΟ, η Ελλάδα θα δαπανά 10 φορές περισσότερους πόρους προληπτικά για έναν ενδεχόμενο πολεμικό κίνδυνο, από έναν υπαρκτό, όχι απλά κίνδυνο, αλλά παράγοντα καταστροφής στο εδώ και τώρα, ο οποίος «παράγει» δισεκατομμύρια ευρώ ζημιές κάθε χρόνο.

Για να γίνει μία ενδεικτική σύγκριση, βάσει των συμβάσεων που έχει υπογράψει το ελληνικό κράτος, σε τιμή μονάδας, το Rafale κοστολογείται περίπου 130 – 140 εκατ. ευρώ ανά αεροσκάφος (επειδή περιλαμβάνει πακέτο όπλων, εκπαίδευση και υποστήριξη), ενώ το Canadair νέας γενιάς DHC-515 «βγαίνει» περί τα 51 – 52 εκατ. ευρώ το ένα.

Ας συνυπολογιστεί πως με καλύτερη πρόληψη και αντιμετώπιση των πυρκαγιών, κάθε ευρώ που δεν καίγεται στο δάσος γλιτώνει πολλαπλάσια σε αποζημιώσεις, αποκαταστάσεις και απώλεια παραγωγικότητας.

Οι διεθνείς αξιολογήσεις –από τον ΟΟΣΑ μέχρι το Ευρωπαϊκό Ελεγκτικό Συνέδριο– δείχνουν ότι το στοίχημα για την Ελλάδα θα κριθεί στην σταθερή χρηματοδότηση πρόληψης, καλύτερη στόχευση, σύγχρονους χάρτες κινδύνου και διαρκή συντήρηση έργων.

Διότι, από εδώ και μπρος, το μοτίβο κάθε καλοκαίρι δεν πρόκειται να αλλάξει καθώς η Ελλάδα βρίσκεται άμεσα εκτεθειμένη στην κλιματική κρίση και το κόστος το πληρώνει ούτως ή άλλως.

To άρθρο Φωτιές στην Ελλάδα: Πόσα πληρώνει ετησίως η χώρα για τις πυρκαγιές δημοσιεύτηκε στο NewsIT .