Σύλληψη Μογκερίνι: Όταν η διαπλοκή φτάνει στην κορυφή της Ευρώπης

Η σύλληψη της πρώην αντιπροέδρου της Ευρωπαϊκή Επιτροπή και πρώην ύπατης εκπροσώπου της ευρωπαϊκής διπλωματίας, Φεντερίκα Μογκερίνι, από τις αρχές του Βέλγιο, δεν είναι απλώς άλλη μία «κακή στιγμή» για τις Βρυξέλλες. Είναι ένας ηχηρός συναγερμός για το πού μπορεί να έχει φτάσει το φαινόμενο της διαπλοκής και της κακοδιαχείρισης στην ίδια την κορυφή της Ευρωπαϊκής Ένωσης.

Η έρευνα αφορά υπόθεση απάτης με κοινοτικά κονδύλια, συνδεδεμένη με πρόγραμμα που σχετιζόταν με ευρωπαϊκές δομές εκπαίδευσης και διπλωματίας. Δεν μιλάμε για κάποιον «χαμηλό υπάλληλο». Μιλάμε για ένα πρόσωπο που μέχρι πριν λίγα χρόνια διαχειριζόταν τις εξωτερικές σχέσεις ολόκληρης της Ευρώπης.

Δεν είναι μεμονωμένο περιστατικό – είναι μοτίβο

Η υπόθεση Μογκερίνι έρχεται να κουμπώσει πάνω σε μια αλυσίδα σκανδάλων που τα τελευταία χρόνια κηλιδώνουν σοβαρά την εικόνα της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Από το Qatargate στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο μέχρι υποθέσεις κακοδιαχείρισης κονδυλίων σε διάφορα κράτη-μέλη, το κοινό νήμα είναι ένα: χρήμα, εξουσία και ανεπαρκείς έλεγχοι.

Οι πολίτες της Ευρώπης ακούν διαρκώς για «αξίες», «θεσμικές δικλείδες» και «μηδενική ανοχή». Όμως όταν συλλαμβάνονται κορυφαία πολιτικά πρόσωπα, το ερώτημα γίνεται αμείλικτο:
Οι μηχανισμοί ελέγχου λειτουργούν πράγματι ή απλώς ενεργοποιούνται όταν το σκάνδαλο δεν μπορεί πια να κρυφτεί;

Αν «εκτίθενται» οι κορυφές, υπάρχει βαθύ πρόβλημα

Όταν σε ένα σύστημα δεν παρανομεί μόνο η βάση αλλά αγγίζεται και η κορυφή, τότε δεν μιλάμε για ατυχή περιστατικά. Μιλάμε για δομικό πρόβλημα. Για ένα περιβάλλον όπου η πρόσβαση στην εξουσία, τα κονδύλια και τα δίκτυα επιρροής δημιουργεί ευκαιρίες κατάχρησης με τεράστιο οικονομικό και πολιτικό αντίκτυπο.

Το διακύβευμα δεν είναι μόνο οικονομικό. Είναι πρωτίστως θέμα δημοκρατικής νομιμοποίησης. Πώς να εμπιστευτεί ο Ευρωπαίος πολίτης:

• τα προγράμματα,
• τα Ταμεία,
• τις επιδοτήσεις,
• τις «πράσινες» και «αναπτυξιακές» πολιτικές,

όταν βλέπει ότι οι ίδιοι οι διαχειριστές τους οδηγούνται με χειροπέδες στη δικαιοσύνη;

Το πρόβλημα δεν είναι «ελληνικό» – είναι ευρωπαϊκό

Για χρόνια στην Ελλάδα ακουγόταν εύκολα το στερεότυπο ότι «εμείς έχουμε τη διαφθορά». Οι εξελίξεις, όμως, δείχνουν ότι το πρόβλημα δεν γνωρίζει σύνορα. Από τις Βρυξέλλες μέχρι τις εθνικές πρωτεύουσες, το ζήτημα της διαφάνειας παραμένει ανοιχτή πληγή.

Και αυτό ακριβώς καθιστά την υπόθεση Μογκερίνι τόσο βαριά:
δεν εκθέτει μόνο ένα πρόσωπο – εκθέτει ένα ολόκληρο σύστημα εποπτείας και ελέγχου.

Τα ερωτήματα που δεν μπορεί να αποφύγει πλέον η Ε.Ε.

Μετά τη σύλληψη, τα ερωτήματα είναι συγκεκριμένα και πιεστικά:

• Πώς εγκρίνονται και ελέγχονται τα μεγάλα ευρωπαϊκά προγράμματα;
• Ποιοι υπογράφουν, ποιοι εποπτεύουν και ποιοι τελικά λογοδοτούν;
• Πόσες ακόμη τέτοιες υποθέσεις δεν έχουν φτάσει ποτέ στο φως;

Η Ευρωπαϊκή Ένωση καλείται πλέον όχι απλώς να μιλήσει για διαφάνεια, αλλά να την αποδείξει στην πράξη, με πλήρη διερεύνηση, απόδοση ευθυνών και πραγματική θεσμική κάθαρση – όσο ψηλά κι αν φτάνουν τα πρόσωπα.