Βρετανία: Το ξεπούλημα των ομολόγων και η πτώση της στερλίνας «ναρκοθετούν» το έργο της υπουργού Οικονομικών, Ρέιτσελ Ριβς

Η υπουργός Οικονομικών της Βρετανίας, Ρέιτσελ Ριβς, ήρθε στην κυβέρνηση υποσχόμενη ένα αναπτυξιακό θαύμα, οικονομική ασφάλεια και σταθερότητα στα δημόσια οικονομικά. Έξι μήνες μετά, και το ξεπούλημα των βρετανικών ομολόγων οδηγεί το σχέδιό της σε διάλυση.

Όπως αναφέρει το Bloomberg, η Ριβς, η πρώτη γυναίκα υπουργός στην 800χρονη ιστορία αυτής της θέσης, αγωνίζεται να διατηρήσει την εμπιστοσύνη των χρηματοπιστωτικών αγορών, καθώς η Βρετανία γίνεται το επίκεντρο ενός παγκόσμιου selloff ομολόγων.

Παρά το γεγονός ότι η ίδια και ο πρωθυπουργός Κίρ Στάρμερ έκαναν τη «δημοσιονομική υπευθυνότητα» σύνθημα της περσινής προεκλογικής εκστρατείας που συνέβαλε στην ανάδειξη της πρώτης κυβέρνησης των Εργατικών εδώ και 14 χρόνια, έχουν πληγεί από μια αναταραχή των επενδυτών που ανεβάζει το κόστος δανεισμού και απειλεί με βρόγχο για τα δημόσια οικονομικά.

Η απόδοση του 10ετούς κρατικού ομολόγου αυξήθηκε αυτή την εβδομάδα στο υψηλότερο επίπεδο από το 2008 και η στερλίνα υποχώρησε στο πιο αδύναμο επίπεδο εδώ και περισσότερο από ένα χρόνο. Η αύξηση των αποδόσεων, αν συνεχιστεί, θα παρασύρει την οικονομία, υπονομεύοντας την «ομιλία για την ανάπτυξη» που λέγεται ότι σχεδίαζε η Ριβς τις επόμενες εβδομάδες για να διορθώσει το αφήγημα.

«Ο κίνδυνος τώρα είναι να εκτραπούν αμετάκλητα από την πορεία τους, επειδή έχουν χάσει τον έλεγχο της δημοσιονομικής θέσης, και να αναγκαστούν σε λιτότητα και αυξήσεις φόρων», δήλωσε ο Έρικ Μπρίτον, πρώην οικονομολόγος της Τράπεζας της Αγγλίας που τώρα διευθύνει την Fathom Consulting. «Θα μπορούσαν να επιβιώσουν για μερικά χρόνια, αλλά αυτό θα ήταν το τέλος. Στις επόμενες εκλογές θα γινόντουσαν αντικείμενο συντριβής».

Η Ριβς πληρώνει το τίμημα επειδή έδωσε στον εαυτό της πολύ μικρότερη «ανάσα» σε σχέση με τους κύριους δημοσιονομικούς της στόχους. Άφησε λίγο λιγότερο από 10 δισεκατομμύρια λίρες περιθώριο στον προϋπολογισμό της τον Οκτώβριο, το οποίο τώρα έχει σχεδόν εξανεμιστεί λόγω των υψηλότερων πληρωμών τόκων χρέους που συνοδεύουν την αύξηση του κόστους δανεισμού. Ακόμη και αν οι αγορές ηρεμήσουν και αντιστρέψουν την πορεία τους, αυτό το επεισόδιο σημαίνει ότι η απειλή μιας αντίδρασης θα επικρέμεται πάνω από κάθε δημοσιονομική κίνηση στο μέλλον.

«Βρίσκεται σε σημαντικό πρόβλημα», δήλωσε η Έλεν Τόμας, σύμβουλος του πρώην υπουργού Τζορτζ Όζμπορν και διευθύνουσα σύμβουλος της BlondeMoney, μιας μακροοικονομικής συμβουλευτικής εταιρείας. «Πρέπει να βγει στο προσκήνιο».

Η εικόνα αυτή απέχει πολύ από την εικόνα που ήθελε να προβάλει η Ριβς ως υπουργός Οικονομικών, αφού είχε προσεκτικά παρουσιάσει τον εαυτό της ως μια φιγούρα σταθερότητας υπέρ των επιχειρήσεων και της ανάπτυξης, η οποία θα είχε «σιδερένια λαβή» στα δημόσια οικονομικά. Αντ’ αυτού, όχι σε αντίθεση με τον άμεσο συντηρητικό προκάτοχό της Τζέρεμι Χαντ, ο οποίος αναγκάστηκε να ανακοινώσει ένα πακέτο έκτακτης ανάγκης μετά τον περιβόητο μίνι προϋπολογισμό της Λιζ Τρας στα τέλη του 2022, βρίσκεται υπό πίεση για νέες περικοπές δαπανών ή αυξήσεις φόρων.

Από οικονομικής άποψης, ήταν μια καταστροφική αρχή για τους Εργατικούς. Η ανάπτυξη έχει φρενάρει από τη νίκη τους τον Ιούλιο, ο πληθωρισμός παραμένει ανησυχητικός και το επιχειρηματικό κλίμα έχει υποχωρήσει μετά την αύξηση των φόρων κατά περισσότερο από 40 δισ. λίρες τον Οκτώβριο.

Καμία εμπιστοσύνη

Η καταστροφή των ομολόγων αυτή την εβδομάδα είναι διαφορετική από την τεράστια καταστροφή που προκάλεσε η Τρας, καθώς αυτή τη φορά οι αιτίες βρίσκονται στις ΗΠΑ και όχι στις αμιγώς εγχώριες εξελίξεις στο Ηνωμένο Βασίλειο.

Συνδέονται όμως σε ένα βασικό στοιχείο: την εμπιστοσύνη.

Προς το παρόν, οι επενδυτές έχουν αποφασίσει ότι δεν έχουν εμπιστοσύνη στα σχέδια της Ριβς για την επίτευξη της ανάπτυξης που απαιτείται για να αντιμετωπιστεί ο όγκος του εθνικού χρέους, ο οποίος σε υψηλό 60 ετών κοντά στο 100% του ΑΕΠ, ή για την αντιμετώπιση του επίμονου πληθωρισμού. Το ξεπούλημα στην αγορά, το οποίο έχει πλήξει ταυτόχρονα τις αποδόσεις των ομολόγων και το νόμισμα, υποδηλώνει ότι το Ηνωμένο Βασίλειο βιώνει φυγή κεφαλαίων, όπως συνέβη πριν από την κρίση της στερλίνας το 1976.

Μέρος του προβλήματος είναι η εξάρτηση της Βρετανίας από την ξένη χρηματοδότηση για να πληρώσει τα έξοδά της. Αυτή η εξάρτηση από τη λεγόμενη «γενναιοδωρία των ξένων» έχει γίνει ρήγμα και μόνο ένα αξιόπιστο σχέδιο μπορεί να σταθεροποιήσει τα πράγματα.

«Γενικά, η αγορά είναι απλώς πολύ επιφυλακτική για την ικανότητα της κυβέρνησης να χρηματοδοτήσει αυτό το μεγαλύτερο δημοσιονομικό έλλειμμα», δήλωσε η Νόρα Ζεντιβάνι, παγκόσμια οικονομολόγος της JPMorgan Chase στην τηλεόραση του Bloomberg. «Τους επόμενους δύο μήνες θα πρέπει σίγουρα να βγουν με κάποιες ανακοινώσεις, αν αυτή η πίεση συνεχίσει να αυξάνεται».

Η αναταραχή ήρθε σε μια ακατάλληλη στιγμή για τη Ριβς, καθώς ξεκινά μια επίσκεψη στην Κίνα, όπου επιδιώκει να εμβαθύνει τους δεσμούς με τη δεύτερη μεγαλύτερη οικονομία του κόσμου. Τα δύο μεγαλύτερα κόμματα της αντιπολίτευσης της Βρετανίας είπαν ότι θα έπρεπε να ακυρώσει την επίσκεψη για να αντιμετωπίσει τη δημοσιονομική κατάσταση, αλλά αυτή συνεχίζεται.

Η διολίσθηση της αγοράς ήρθε επίσης εν όψει μιας ομιλίας που αναμένεται να εκφωνήσει η Ριβς τις επόμενες εβδομάδες σχετικά με το βασικό οικονομικό της όραμα για το έτος.

Αντ’ αυτού, ο έλεγχος επικεντρώνεται στο πώς θα ανασυγκροτήσει το δημοσιονομικό περιθώριο και η Ριβς πρέπει να βρει έως και 12 δισ. λίρες, σύμφωνα με το Bloomberg Economics. Μπορεί να αυξήσει τους φόρους, να μειώσει τις κρατικές δαπάνες, να περικόψει την κοινωνική πρόνοια, να περιορίσει τα επενδυτικά της σχέδια ή να αφήσει τον δανεισμό να αυξηθεί.

Αλλά οι Εργατικοί έχουν υποσχεθεί να τερματίσουν τη λιτότητα στις δημόσιες υπηρεσίες, όπως η υγεία και η δικαιοσύνη, και η Ριβς απέκλεισε τις άμεσες αυξήσεις φόρων μετά τις αντιδράσεις κατά του προϋπολογισμού του Οκτωβρίου. Οι δημοσιονομικοί της κανόνες είναι «αδιαπραγμάτευτοι», λέει.

Προς το παρόν, οι Εργατικοί σηματοδοτούν ότι οι δημόσιες υπηρεσίες θα υποστούν την πίεση, αλλά αυτό ενέχει τον κίνδυνο να μην έχει αξιοπιστία και να μην καταφέρει να καθησυχάσει τις αγορές.

Εκπρόσωπος του υπουργείου Οικονομικών δήλωσε ότι κανείς δεν μπορεί να γνωρίζει ποιο θα είναι το δημοσιονομικό έλλειμμα έως ότου το Γραφείο Ευθύνης Προϋπολογισμού διαμορφώσει τις επόμενες προβλέψεις του τον Μάρτιο. Μέχρι τότε, οτιδήποτε άλλο είναι «καθαρή εικασία», είπε ο εκπρόσωπος. Ο Τόμας της BlondeMoney, ωστόσο, λέει ότι το Υπουργείο Οικονομικών δεν έχει την πολυτέλεια να καθυστερήσει την απάντηση για δύο μήνες.

«Μόλις σας είπε η αγορά ότι το σχέδιό σας δεν λειτουργεί καλά ή ότι είναι ένα σχέδιο που θα σας κοστίσει πολύ περισσότερα χρήματα, οπότε θα πρέπει να αλλάξετε το σχέδιό σας», είπε.

Για να γίνουν τα πράγματα χειρότερα, η εκτίναξη του κόστους δανεισμού της κυβέρνησης τις τελευταίες εβδομάδες θα επιβαρύνει επίσης την ανάπτυξη, περιπλέκοντας περαιτέρω τις προσπάθειες της Ριβς να τηρήσει τον δημοσιονομικό κανόνα της, σύμφωνα με τον οποίο οι καθημερινές δαπάνες πρέπει να πληρώνονται από τους φόρους.

Τα υψηλότερα επιτόκια, αν παραμείνουν, θα μπορούσαν να μειώσουν σχεδόν 0,3 ποσοστιαίες μονάδες από την αύξηση του ΑΕΠ το 2025, σύμφωνα με το μοντέλο SHOK του Bloomberg Economics.

Οι βασικές πρωτοβουλίες της Ριβς – όπως η μεταρρύθμιση των κανόνων σχεδιασμού για την ενθάρρυνση της κατασκευής κατοικιών και των έργων υποδομής και η ενίσχυση των κεφαλαιουχικών δαπανών του δημόσιου τομέα με την ελπίδα να προσελκύσει περισσότερα ιδιωτικά χρήματα- δεν αναμένεται να ενισχύσουν την ανάπτυξη για τουλάχιστον μερικά χρόνια, ενώ έχει να αντιμετωπίσει δύσκολες πολιτικές και δημοσιονομικές προκλήσεις τώρα. Τελικά, το κατά πόσο θα επιτύχει αυτούς τους στόχους θα καθορίσει και το αν θα επιβιώσει πολιτικά. 

To άρθρο Βρετανία: Το ξεπούλημα των ομολόγων και η πτώση της στερλίνας «ναρκοθετούν» το έργο της υπουργού Οικονομικών, Ρέιτσελ Ριβς δημοσιεύτηκε στο NewsIT .