ΟΠΕΚΕΠΕ σκάνδαλο με τα Τρίκαλα στο επίκεντρο και δύσκολο φθινόπωρο για την κυβέρνηση

Η νέα δικογραφία που έφτασε στη Βουλή φέρνει πολιτική πίεση στο Μαξίμου και ανοίγει ένα από τα πιο απαιτητικά τεστ της τελευταίας εξαετίας. Τα Τρίκαλα μπαίνουν στην πρώτη γραμμή των εξελίξεων με υποθέσεις επιδοτήσεων που προκαλούν ερωτήματα και με μια κοινωνία που ζητά καθαρές απαντήσεις.

Τι συνέβη και γιατί τώρα

Η Ευρωπαϊκή Εισαγγελία ολοκλήρωσε έναν κύκλο έρευνας για τη διαχείριση αγροτικών ενισχύσεων. Προέκυψαν στοιχεία που αφορούν πράξεις με πολιτική υπογραφή ή με θεσμικό αποτύπωμα. Όταν υπάρχουν ενδείξεις τέτοιου τύπου, ο φάκελος δεν μένει στην τακτική δικαιοσύνη. Διαβιβάζεται στη Βουλή όπως επιβάλλει το Σύνταγμα. Έτσι ξεκινά μια πολιτικοθεσμική διαδικασία που δεν περιορίζεται σε δικαστικά γραφεία. Ανοίγει δημόσιος έλεγχος. Ανοίγουν ευθύνες.

Τι σημαίνει η διαβίβαση δικογραφίας στη Βουλή

Η Βουλή έχει την αρμοδιότητα να ερευνήσει πράξεις πολιτικών προσώπων. Αυτό μπορεί να γίνει με προανακριτική επιτροπή ή με εξεταστική επιτροπή. Η προανακριτική εστιάζει σε πιθανές ποινικές ευθύνες συγκεκριμένων προσώπων. Η εξεταστική χαρτογραφεί όλο το φάσμα του προβλήματος και προτείνει θεσμικές αλλαγές. Και στις δύο περιπτώσεις υπάρχει κλήση μαρτύρων, συλλογή εγγράφων, σύνταξη πορίσματος. Η διαφορά είναι στον τελικό στόχο. Η προανακριτική μπορεί να οδηγήσει σε δίωξη. Η εξεταστική οδηγεί σε πολιτικά συμπεράσματα και σε θεσμικές διορθώσεις.

Γιατί μιλάμε για σκάνδαλο στον ΟΠΕΚΕΠΕ

Ο ΟΠΕΚΕΠΕ είναι ο φορέας που πληρώνει τις κοινοτικές ενισχύσεις σε αγρότες και κτηνοτρόφους. Η υπόθεση αφορά αλυσίδες δηλώσεων και ελέγχων που δεν λειτούργησαν όπως όφειλαν. Υπάρχουν καταγγελίες για εικονικές ή υπερτιμημένες εκτάσεις. Υπάρχουν ενδείξεις ότι αξιοποιήθηκαν χαλαρά παράθυρα του συστήματος. Οι ενισχύσεις που έπρεπε να στηρίζουν πραγματική παραγωγή φαίνεται ότι σε ορισμένες περιπτώσεις κατευθύνθηκαν αλλού. Το θέμα δεν είναι λογιστικό. Είναι πολιτικό και κοινωνικό. Αφορά την αξιοπιστία του μηχανισμού που διαχειρίζεται δημόσιο και ευρωπαϊκό χρήμα.

Τα Τρίκαλα στο επίκεντρο

Ο νομός έχει ισχυρό αγροτικό και κτηνοτροφικό αποτύπωμα. Από τα ορεινά της Πίνδου μέχρι τον θεσσαλικό κάμπο, οι ενισχύσεις δεν είναι απλώς νούμερα. Είναι ρευστότητα για στάβλους, καύσιμα, ζωοτροφές, εξοπλισμό. Στη νέα δικογραφία αναφέρονται υποθέσεις που αγγίζουν την περιοχή. Μιλούν για μεγάλα ποσά και για δηλώσεις που δεν πείθουν. Χωρίς ονόματα ακόμη, η κοινωνία ήδη βράζει. Οι συνεταιρισμοί και οι ενώσεις παραγωγών ζητούν να πέσει φως. Ζητούν να προστατευτούν οι πραγματικοί δικαιούχοι. Ζητούν να μην στιγματιστεί ο κλάδος από τις παραβάσεις των λίγων.

Η τρικαλινή διάσταση δεν είναι δευτερεύουσα. Εδώ θα κριθεί στην πράξη αν το κράτος μπορεί να ξεχωρίσει τον τίμιο παραγωγό από τον ευκαιριακό δικαιούχο. Εδώ θα φανεί αν οι έλεγχοι έχουν βάθος και αν το πληροφοριακό σύστημα μπορεί να διασταυρώνει δηλώσεις με πραγματικά δεδομένα. Αν αποδειχθούν υπερβολές, τότε θα μιλάμε για επιστροφή ποσών, για διοικητικές κυρώσεις και ίσως για ποινικές ευθύνες. Αν όχι, τότε η αποκατάσταση της τιμής του κλάδου είναι εξίσου απαραίτητη.

Πώς φτάσαμε ως εδώ

Το σύστημα επιδότησης στηρίζεται σε δηλώσεις εκμεταλλεύσεων και σε επιλέξιμες εκτάσεις. Όταν η πίεση της αγοράς συναντά ασάφειες κανονισμών, δημιουργούνται κενά. Οι έλεγχοι γίνονται συχνά εκ των υστέρων. Οι περιφερειακές υπηρεσίες έχουν περιορισμένους πόρους. Οι ψηφιακές πλατφόρμες δεν είναι πάντα συνδεδεμένες με δορυφορικά και γεωχωρικά δεδομένα σε πραγματικό χρόνο. Έτσι η απόσταση ανάμεσα στη δήλωση και στην πραγματικότητα μπορεί να μεγαλώσει. Σε αυτό το κενό γεννιούνται σκιές. Σε αυτό το κενό δοκιμάζεται η εμπιστοσύνη.

Τι λέει η κυβέρνηση

Η γραμμή είναι σαφής. Η υπόθεση θα ερευνηθεί θεσμικά. Τα παράνομα χρήματα θα επιστραφούν. Θα προχωρήσουν διορθωτικές κινήσεις στο κανονιστικό πλαίσιο. Θα ενισχυθούν οι διασταυρώσεις στοιχείων. Θα περιοριστεί ο χώρος για καταχρήσεις. Η κυβέρνηση δεν θέλει να εργαλειοποιήσει την ένταση. Θέλει να δείξει ότι το κράτος λειτουργεί. Ότι δεν θα υπάρξει συγκάλυψη σε διοικητικό επίπεδο. Ότι το πολιτικό σκέλος θα κριθεί μέσα από τις διαδικασίες της Βουλής.

Τι λέει η αντιπολίτευση

Ζητά προανακριτική για να εξεταστούν πιθανά αδικήματα πολιτικών προσώπων. Ζητά πλήρη δημοσιοποίηση στοιχείων. Ζητά εγγυήσεις ότι δεν θα χρησιμοποιηθούν τεχνικές διαδικασίες που οδηγούν σε παραγραφή. Επιμένει ότι η υπόθεση δεν είναι τεχνικό ζήτημα λογιστικών γραμμών. Είναι δοκιμασία διαφάνειας. Είναι δοκιμασία αξιοπιστίας της χώρας απέναντι στα ευρωπαϊκά ταμεία. Είναι δοκιμασία δικαιοσύνης απέναντι στον παραγωγό που παίρνει όσα δικαιούται.

Τι αλλάζει για τα Τρίκαλα στην πράξη

Αν οι έλεγχοι γίνουν σε βάθος, η περιοχή θα δει τρία πράγματα.

Πρώτον, εκκαθάριση φακέλων με επιστροφές ποσών όπου αποδειχθούν παρατυπίες.

Δεύτερον, αυστηρότερες διασταυρώσεις δηλώσεων με χρήση δορυφορικών δεδομένων και ψηφιακών χαρτών.

Τρίτον, νέο πλαίσιο για συνεταιρισμούς και συλλογικές δηλώσεις ώστε να μειωθεί το περιθώριο καταχρήσεων.

Ο έντιμος κτηνοτρόφος έχει συμφέρον να καθαρίσει το τοπίο. Ο έντιμος αγρότης έχει ανάγκη από σταθερό κανόνα. Οι υπηρεσίες έχουν ανάγκη από εργαλεία και προσωπικό. Το στοίχημα είναι να θωρακιστεί το σύστημα χωρίς να παγώσει η αγορά. Να προστατευτούν οι ροές ενισχύσεων χωρίς να τιμωρηθούν οι πολλοί για τις πράξεις των λίγων.

Η κοινωνία των Τρικάλων σε αναβρασμό

Η συζήτηση δεν μένει στα γραφεία. Περνά στα καφενεία, στα παντοπωλεία, στα μαντριά. Οι άνθρωποι ρωτούν. Ποιοι πήραν. Πόσα πήραν. Με ποια χαρτιά. Η αγωνία είναι διπλή. Από τη μια ζητούν κάθαρση. Από την άλλη φοβούνται μη στοχοποιηθεί όλος ο κλάδος. Θέλουν διαφάνεια χωρίς ισοπέδωση. Θέλουν ονόματα και αριθμούς, αλλά θέλουν και κανόνες που θα ισχύουν για όλους. Θέλουν να ξέρουν ότι από τον Σεπτέμβριο θα πληρωθούν σωστά. Θέλουν να ξέρουν ότι το επόμενο Πάσχα δεν θα τρέχουν για επιστροφές επειδή κάποια φόρμα συμπληρώθηκε λάθος.

Πολιτικές διαστάσεις για το φθινόπωρο

Η κυβέρνηση μπαίνει σε περίοδο αυξημένης πίεσης. Θα χρειαστεί να ισορροπήσει ανάμεσα σε τρεις στόχους.
Να δείξει μηδενική ανοχή σε παρατυπίες.
Να προστατεύσει το πολιτικό της κεφάλαιο.
Να κρατήσει ζωντανή την οικονομία της υπαίθρου.

Η αντιπολίτευση θα πιέσει με αιτήματα διαφάνειας και με ελέγχους σε βάθος. Θα επιχειρήσει να συνδέσει τις θεσμικές αστοχίες με πολιτικές ευθύνες. Η ατζέντα θα είναι βαριά. Η Βουλή θα γίνει κεντρικό πεδίο αντιπαράθεσης. Οι επιτροπές θα κρίνουν ρυθμό και ένταση. Τα Τρίκαλα θα παραμείνουν σημείο αναφοράς. Κάθε νέο στοιχείο από τον νομό θα τροφοδοτεί τον δημόσιο διάλογο. Κάθε διόρθωση φακέλου θα γίνεται είδηση. Κάθε καθυστέρηση θα διαβάζεται ως σήμα αδυναμίας.

Τι περιμένουμε τις επόμενες εβδομάδες

Ανακοινώσεις για πρώτα αποτελέσματα ελέγχων. Ενδεχόμενη δημοσιοποίηση ονομάτων και ποσών όπου υπάρχουν τεκμηριωμένες παραβάσεις. Οδικό χάρτη για διορθώσεις κανόνων ώστε να μη γεννηθούν ξανά τα ίδια φαινόμενα. Σαφέστερες οδηγίες προς παραγωγούς και λογιστές. Ειδική μέριμνα για αμφισβητούμενες δηλώσεις που έγιναν καλοπίστως. Ενεργοποίηση ψηφιακών εργαλείων που θωρακίζουν τις δηλώσεις με πραγματικά δεδομένα πεδίου.

Πλαίσιο δεοντολογίας

Ό,τι αφορά πρόσωπα παραμένει τεκμήριο αθωότητας μέχρι τελεσίδικη κρίση. Ό,τι δεν είναι επίσημο παραμένει υπό διερεύνηση. Η κοινωνία έχει δικαίωμα στην ενημέρωση. Οι εμπλεκόμενοι έχουν δικαίωμα στη θεσμική υπεράσπιση. Η ισορροπία ανάμεσα στα δύο είναι προϋπόθεση για να σταθεί όρθια η εμπιστοσύνη.

Το διακύβευμα για τα Τρίκαλα και για τη χώρα

Αν η υπόθεση φωτιστεί πλήρως, ο νομός θα βγει πιο δυνατός. Θα ξέρει τι έγινε. Θα ξέρει τι διορθώθηκε. Θα ξέρει ποιοι δικαιούνται και ποιοι όχι. Αν μείνει θολή, η καχυποψία θα γίνει μόνιμη. Η αγορά θα παγώσει. Οι επενδύσεις θα αναβληθούν. Η πολιτική αντιπαράθεση θα σκληρύνει.

Για τη χώρα το μήνυμα είναι εξίσου κρίσιμο. Η διαχείριση ευρωπαϊκών πόρων είναι υπόσχεση προς τον πολίτη και προς τους εταίρους. Αν τηρηθεί, η αξιοπιστία ανεβαίνει. Αν διαρραγεί, το κόστος είναι πολλαπλό. Πολιτικό, οικονομικό, κοινωνικό.

Το σκάνδαλο του ΟΠΕΚΕΠΕ δεν είναι ένας ακόμη κύκλος ειδήσεων. Είναι δοκιμασία θεσμών. Είναι δοκιμασία εμπιστοσύνης. Τα Τρίκαλα βρίσκονται στο κέντρο αυτής της δοκιμασίας. Ζητούν αλήθεια και κανόνες. Ζητούν να αποκατασταθεί το δίκαιο για όσους παράγουν. Ζητούν από την πολιτεία να κάνει αυτό που πρέπει. Να ελέγξει σε βάθος. Να διορθώσει με καθαρότητα. Να προχωρήσει χωρίς θόρυβο εκεί που χρειάζεται και με διαφάνεια εκεί που οφείλει.

Το φθινόπωρο θα δείξει αν το κράτος μπορεί να ξεχωρίσει την παρατυπία από την παραγωγή και αν το πολιτικό σύστημα μπορεί να σταθεί πάνω από τις συγκυρίες. Για τα Τρίκαλα η απάντηση έχει άμεση σημασία. Για την κυβέρνηση η απάντηση θα κρίνει αν η θύελλα θα γίνει ευκαιρία εξυγίανσης ή μόνιμη πληγή.

Αυτό το άρθρο δημοσιεύτηκε στο TrikalaNews