Μεσοχώρα: Όταν τα συμφέροντα των ολίγων δεν συμπίπτουν με τα συμφέροντα των πολλών….
(Κώστας Γκούμας – Τάσος Μπαρμπούτης)*
Πριν περίπου δεκαπέντε μήνες, την 9η Αυγούστου 2024, δημοσιεύτηκε στην Εφημερίδα της Κυβερνήσεως μία πράξη του Υπουργικού Συμβουλίου με την οποία εξουσιοδοτείται ο υπουργός Περιβάλλοντος και Ενέργειας να προβεί στην κήρυξη της αναγκαστικής απαλλοτρίωσης των ιδιοκτησιών κατοίκων της Μεσοχώρας Τρικάλων. Στόχος της να διατεθούν οι εκτάσεις αυτές στην ΔΕΗ για την δημιουργία της τεχνητής λίμνης και την λειτουργία του ομώνυμου υδροηλεκτρικού έργου.
Στο σκεπτικό της απόφασης αναφέρεται πως ο ΥΗΣ Μεσοχώρας «…στοχεύει στην κάλυψη των αναγκών της χώρας με Ανανεώσιμες Πηγές Ενέργειας, στον περιορισμό εισαγόμενων ορυκτών καυσίμων, στην μείωση ενεργειακής εξάρτησης της χώρας, στην ενίσχυση της σταθερότητας και αξιόπιστης λειτουργία του Συστήματος Ηλεκτρικής Ενέργειας και εν τέλει στην ενίσχυση της ενεργειακής ασφάλειας…», καταλήγοντας πως πρόκειται για «…έργο γενικότερης σημασίας για την οικονομία της χώρας» !
Θα ήμασταν οι τελευταίοι που θα διαφωνούσαμε έστω και με μία λέξη από την παραπάνω αιτιολόγηση. Όμως, η εξαιρετική αυτή τεκμηρίωση γεννά ταυτόχρονα πλήθος ερωτημάτων, πολλά από τα οποία προκαλούν συναισθήματα πικρίας και αγανάκτησης που στην σημερινή μας παρέμβαση θα τα μοιραστούμε μαζί σας.
Ως γνωστόν, οι πρώτες εργασίες στη Μεσοχώρα άρχισαν το 1986, πριν σχεδόν σαράντα χρόνια, και τα επιμέρους έργα ολοκληρώθηκαν το 2001. Πρόκειται για το φράγμα Μεσοχώρας επί του Αχελώου, τον κλειστό αγωγό (μήκους οκτώ χιλιομέτρων και διαμέτρου έως έξι μέτρα) που θα μεταφέρει τα νερά του ταμιευτήρα και τον Σταθμό παραγωγής ενέργειας (ΥΗΣ) στη θέση Γλίστρα, εκεί όπου ήδη έχει κατασκευαστεί ο ΥΗΣ που θα τα υποδεχθεί για παραγωγή ενέργειας.
Παρόλα αυτά για πολλούς λόγους, σε συνδυασμό με ακυρωτικές αποφάσεις του ΣτΕ, δεν έγινε προς το παρόν η πλήρωση του ταμιευτήρα και φυσικά το έργο ουδέποτε λειτούργησε.
Να όμως που από τον Ιανουάριο του 2014 το ΣτΕ αποδέχθηκε το αυτονόητο, ότι δηλαδή η Μεσοχώρα είναι αυτόνομο ΥΗ έργο, ξεπερνώντας το «αγκάθι» πως δήθεν σχετίζεται με την εκτροπή Αχελώου. Αργότερα μάλιστα, απορρίπτοντας σχετική προσφυγή εμμονικών τοπικιστών και ψευτοοικολόγων (που ακόμη και σήμερα ζούνε με το όραμα της κατεδάφισης του έργου), το Δικαστήριο αποδέχθηκε τους περιβαλλοντικούς όρους, οπότε το έργο αδειοδοτήθηκε οριστικά.
Η σημερινή κυβέρνηση δεσμεύτηκε, από κοινού με την ΔΕΗ στην οποία ανήκει το έργο, πως σε σύντομο χρόνο θα εκτελεστούν κάποιες απαραίτητες συμπληρωματικές εργασίες, θα προσαρμοστεί ο εξοπλισμός του ΥΗ Σταθμού στις νέες εξελίξεις της τεχνολογίας (ψηφιακές κλπ.) και παράλληλα θα λυθεί οριστικά το πρόβλημα των αποζημιώσεων και της μετεγκατάστασης μέρους των κατοίκων του χωριού.
Όμως έως σήμερα, έξι και πάνω χρόνια διακυβέρνησης Κυρ. Μητσοτάκη, το θέμα παραμένει σε στασιμότητα, με την κυβέρνηση να μην είναι σε θέση να δεσμευτεί σε ένα συγκεκριμένο αξιόπιστο χρονοδιάγραμμα. Και φυσικά προκαλούν θυμηδία οι υποσχέσεις υπουργών, όπως πχ. το 2023 του τότε ΥΠΕΝ κ. Κ. Σκρέκα, που συνοδεύοντας τον πρωθυπουργό σε περιοδεία του στη Θεσσαλία δήλωνε : «Προσδοκούμε τον Ιούνιο του 2024 να έχει ξεκινήσει η έμφραξη του φράγματος».
Στην ίδια δήλωση ο τότε υπουργός αναγνώριζε την σημασία της ενεργειακής αυτής επένδυσης σημειώνοντας πώς «Εάν ήδη το έργο βρισκόταν σε λειτουργία, θα είχαμε γλιτώσει 140 με 150 εκατ. ευρώ από εισαγωγές ορυκτών καυσίμων» (ΗΜΕΡΗΣΙΑ 27/02/23)**.
Πιο πρόσφατα, άλλος ένας υπουργός στον τομέα αυτό, ο κ. Ν. Τσάφος, αποθεώνει την υδροηλεκτρική ενέργεια λέγοντας πως «Η σημασία των υδροηλεκτρικών για τη χώρα μας είναι μεγάλη και πολυδιάστατη…(και)…Πρόθεσή μας είναι να ωθήσουμε και να θωρακίσουμε και τα υφιστάμενα υδροηλεκτρικά έργα με νέα τεχνολογία». Χαρακτήρισε τα νερά ως «ενεργειακό θησαυρό…(πως)…είναι η μπαταρία που έχουμε, παρέχουν ευελιξία ενδοημερήσια, μέρα-μέρα και εποχική…(και)…Αν δούμε ποιους πόρους διαθέτουμε σαν χώρα, νούμερο ένα είναι τα νερά». Ανέφερε μάλιστα πως «Μεγάλο στοίχημα είναι να δείξουμε ότι η χώρα μπορεί να κάνει τέτοια έργα. Για παράδειγμα, το υδροηλεκτρικό στη Μεσοχώρα έχει κολλήσει εδώ και χρόνια. Οποιοσδήποτε σκέφτεται να επενδύσει, πρέπει να δει ότι όντως μπορούμε να τα υλοποιήσουμε» [ENERGYPRESS 21/6/25].
Προφανώς με τα λόγια δεν αλλάζει την ουσία του θέματος. Εδώ δεν κρίνεται εάν η κυβέρνηση αποδέχεται ή/και υποστηρίζει την ΥΗ ενέργεια αλλά εάν υλοποιεί τα ημιτελή έργα που παρέλαβε, εάν περιορίζει τα εισαγόμενα ορυκτά καύσιμα, εάν μειώνει τις εισαγωγές και, το κυριότερο, εάν προσφέρει στο λαό και στην οικονομία της χώρας την δυνατότητα να διαθέτουν φθηνό ηλεκτρικό ρεύμα.
Η κυβέρνηση βουτηγμένη στις αντιφάσεις της πολιτικής της (εξυπηρέτηση επιχειρηματικών συμφερόντων, «πράσινες» μορφές ενέργειας χωρίς όμως να μειώνεται η τιμή του ρεύματος, αδυναμία ανταπόκρισης στις λαϊκές ανάγκες, ανοχή σε τοπικιστικές πιέσεις) έχει ουσιαστικά εγκαταλείψει τη Μεσοχώρα σε όφελος άλλων προτεραιοτήτων που η ίδια έχει θέσει.
Εάν κάποτε για την στασιμότητα της Μεσοχώρας «έφταιγαν» οι αποφάσεις του ΣΤΕ, σήμερα παρόμοιες δικαιολογίες δεν υπάρχουν. Φαίνεται πως ΔΕΗ και κυβέρνηση καθόλου δεν βιάζονται για την λειτουργία της.
Και να σκεφθεί κανείς πως η Μεσοχώρα αποτελεί την μεγαλύτερη ενεργειακή επένδυση στην κεντρική Ελλάδα αξίας άνω των 700 εκατ. ευρώ, για την ταχεία απόσβεση της οποίας πρώτα από όλους θα έπρεπε να ενδιαφέρεται η ίδια η Επιχείρηση !
Και όμως, ενώ η ΔΕΗ για την ώρα δεν εκδηλώνει αντίδραση, οι μετρημένες στα δάχτυλα του ενός χεριού εταιρίες του ενεργειακού καρτέλ συνεχίζουν να πωλούν πανάκριβα την ενέργεια που παράγουν από εισαγόμενο φυσικό αέριο, ανεμογεννήτριες, φωτοβολταϊκά κλπ., πολλές φορές μάλιστα με επιδότηση από κρατικούς ή ευρωπαϊκούς πόρων. Παράλληλα τον δικό μας λιγνίτη που Κυβερνήσεις και οικολογικές οργανώσεις κατασκοτώθηκαν να τον σταματήσουν με το «μαχαίρι», τώρα δέχονται να εξάγεται σε γειτονικές χώρες, ώστε το «κακό» διοξείδιο του άνθρακα που παράγεται να είναι «ντυμένο» με εκείνων τα εθνικά χρώματα ! Συμφέροντα και υποκρισία χέρι χέρι…
Εάν όμως η διοίκηση της ΔΕΗ ανακαλύπτει άλλους τρόπους και άλλες πηγές αύξησης της κερδοφορίας της, εμάς εδώ στη Θεσσαλία μας πονάει η εγκατάλειψη της Μεσοχώρας που με ΔΙΚΑ ΜΑΣ χρήματα υλοποιήθηκε.
Στη στάση τους αυτή ας προσθέσουμε και την περιφρόνηση που επιδεικνύουν γενικά προς τους θεσσαλούς και ειδικά προς τους Μεσοχωρίτες. Κανείς από τους δύο (κυβέρνηση και ΔΕΗ) δεν δείχνει το ανάλογο ενδιαφέρον για ουσιαστικές εξηγήσεις (όπως οφείλουν) σχετικά με την εγκατάλειψη του έργου και την νοσηρή κατάσταση που διατηρείται εδώ και χρόνια.
Κανένας επίσημος φορέας στην Θεσσαλία (Περιφέρεια, Δήμοι) δεν είναι σε θέση να δώσει μια υπεύθυνη εξήγηση για την υπόθεση αυτή. Ούτε καν ο «οικείος» Δήμος, ο οποίος σημειωτέο δεν αντέδρασε στην όλη κατάσταση με την ανάλογη ένταση και επιμονή.
Και φυσικά η απογοήτευση του κόσμου οδηγεί στην κόπωση και εντέλει στην αδιαφορία, αυτό ακριβώς που βολεύει τους πολιτικάντηδες της κυβερνητικής παράταξης, αυτούς δηλαδή που λίγα χρόνια πριν έδιναν «μάχες» για τη Μεσοχώρα. Τώρα βεβαίως σιωπούν για να προστατεύουν το κόμμα τους από το όποιο «πολιτικό κόστος»…..
Όσο για την θεωρητικά «επισπεύδουσα» ΔΕΗ δεν φαίνεται να έχει κίνητρο τόσο ισχυρό όσο απαιτείται για την επιτάχυνση των διαδικασιών. Δεν είναι όμως παράξενο μια «Επιχείρηση» να μην ενδιαφέρεται για την απώλεια δεκάδων εκατομμυρίων ευρώ ετησίως και γενικά για την τύχη μιας τόσο σημαντικής «επένδυσης» όπως αυτή στη Μεσοχώρα ;
Είναι βέβαιο πως το τοπίο θα αλλάξει και θα υπάρξουν εξελίξεις εάν αναληφθούν πρωτοβουλίες συντεταγμένης αντίδρασης και διεκδίκησης από τους θεσσαλικούς φορείς.
Το θεωρούμε εφικτό και επιβεβλημένο.
*Γκούμας Κώστας, γεωπόνος, πρ. Δ/ντής Εγγείων Βελτιώσεων, πρ. πρόεδρος ΓΕΩΤΕΕ/Κεντρικής Ελλάδας, μέλος Ε.Δ.Υ.ΘΕ
*Μπαρμπούτης Τάσος, πολιτικός μηχανικός, μέλος ΔΣ ΕΘΕΜ, πρ. γραμματέας ΤΕΕ/ΚΔΘ, μέλος Ε.Δ.Υ.ΘΕ
**(ΗΜΕΡΗΣΙΑ 27/02/23) :
